CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, 42 çalışanın öldüğü Amasra maden faciasına ait yazılı açıklama yaparak teknik işçi yetersizliğine dikkati çekti. Türkiye Taş Kömürü Kurumu (TTK) Merkezi İzleme Yönergesi’ne nazaran; merkezi gaz izleme servisinde en az 2 işçinin görevlendirilmesi gerektiğinin bir kural olarak belirlenmesine karşın, patlamanın yaşandığı anda izleme servisinde tek bir operatörün bulunduğunu belirten Yavuzyılmaz, “Gaz izleme servisinde mevzuata uygun biçimde en az 2 operatör olsaydı; metan gazı tehlikesi yükseldiğinde, birebir anda hem ocak içi dahili çizgiden hem de telsizlerden, farklı kotlarda çalışan daha fazla madenciye ulaşmak, daha fazla canın kurtulmasını sağlamak mümkün olabilirdi” dedi. Facia anına ilişkin telsiz konuşmalarını da ortaya çıkartan Yavuzyılmaz, operatörün yetişebildiği kadar yeri arayabildiğini, ikazları sayesinde 10 madencinin hayatını kurtardığını, fakat tek başına olduğu için öbür madencilere ulaşabilmenin mümkün olmadığını söyledi.
Sadece bir operatör
Amasra Kuruluşu merkezi gaz izleme servisinde çalışan bir operatörün 10 Temmuz 2020 tarihinde resmi bir dilekçe vererek, merkezi gaz izleme servisinde tek bir kişi olarak çalışmak zorunda kaldığını ve bu durumun hayati bir sorun olduğunu belirtmesine karşın gereken tedbirlerin alınmadığını vurgulayan Yavuzyılmaz, “Amasra’da grizu patlamasının gerçekleştiği vardiyada 2 merkezi gaz izleme operatörü bulunması gerekirken; yalnızca bir operatörün bulunduğunu resmi evrakla tespit ettik. Türkiye Taşkömürü Kurumu Merkezi İzleme Sistemi Yönergesi’ne nazaran; merkezi gaz izleme servisinde en az 2 teknikerin görevlendirilmesi gerektiği bir kural olarak belirlenmiş. Lakin 14 Ekim 2022 tarihinde saat 18.09’daki grizu patlamasında, bu vardiyada yalnızca tek bir operatör bulunuyor. Bu operatör de metan gazı oranı yükselince, maden ocağındaki emekçileri uyarmak için tıpkı anda hem ocak içi dahili sınır telefonundan hem de telsizden ikazlar yapmak için daima bir telefon trafiği yapıyor. Lakin tek bir kişi olarak tıpkı anda tüm kotlardaki çalışanlara ulaşması mümkün değil. 18.09’da, tam da patlamanın gerçekleştiği dakikada çok kritik bir arama yapıyor. İşte bu aramayla eksi 300 2’nci rekup kalın damarda çalışan 11 maden personelinin bulunduğu yere yakın ocak içi dahili sınırı arıyor ve telefon açılıyor. Telefondaki sese acil olarak maden ocağını terk etmeleri gerektiğini bildiriyor. Bu talimatı alan, telefonu açan madenci, arkadaşlarını çabucak uyararak ayağın boşaltılması gerektiğini söylüyor. Buradaki 11 madencinin 10’u süratli bir formda bulundukları ayaktan çıkıp maskelerini takarak kurtuluyor. Lakin bir madenci maalesef hayatını kaybediyor. Bir operatör yetişebildiği kadar yeri arıyor, ulaşmaya çalışıyor. 10 personelin hayatını kurtarıyor. Maalesef öteki madencilere ulaşabilmek mümkün olmuyor” dedi.
‘işçi eksikliği göz nazaran göre gidermedi’
Yavuzyılmaz, maden personeli eksikliğinin göz nazaran göre giderilmediğini belirterek, şöyle devam etti:
“Bu vardiyada mevzuatta yazdığı üzere merkez gaz izleme servisinde en az 2 operatör olsaydı; metan gazı tehlikesi yükseldiğinde, tıpkı anda hem ocak içi dahili sınırdan hem telsizlerden, daha fazla kotta çalışan daha fazla madenciye ulaşmak, onları uyarmak ve hayatlarını kurtarmak mümkün olabilirdi. Hatta metan gazı tehlikesi yükseldikçe yapılacak bu ikazlarla tahminen de bu grizu patlamasının olması engellenebilirdi. Lakin AKP hükümeti maden ocaklarındaki teknik işçi ve maden personel sayısındaki eksikliği göz nazaran göre gidermedi. Kazayla ilgili yayınlanan uzman ön raporunda belirtilen kaza kusur tespitinde yer alan, teknik işçi sayısındaki eksiklik bulgusu, AK Parti hükümetinin bu faciadaki sorumluluğunun ispatı niteliğinde. Meğer Sayıştay maden ocaklarındaki eksik emekçi sayısı ve eksik teknik işçi sayısıyla ilgili tekraren sefer uyarmıştı.”
İzleme operatörü uyarmıştı
Yavuzyılmaz, gaz izleme operatörünün 10 Temmuz 2020 günü kuruma dilekçe ile müracaatta bulunduğu belirterek, “Yine kurum içinde patlamanın yaşandığı Amasra maden ocağında çalışan merkez gaz izleme servisindeki bir operatör, 10 Temmuz 2020 tarihinde kuruluşa resmi bir dilekçe vererek, merkezi gaz izleme servisinde tek bir kişi olarak çalışmak zorunda kaldığını ve bu durumun hayati bir sorun olduğunu ve daha evvel Karadon maden ocağında gerçekleşen kazada merkez gaz izleme servisindeki operatörün tek kaldığı için, lavabo muhtaçlığını gidermek için dışarı çıktığını ve bu esnada yükselen metan gazı tehlikesini farkına varılamadığını, gerekli ihtarları yapılamadığını ve maden personellerinin hayatını kaybettiğini örnek gösteriyor. Bu nedenle tek kişi kalmasından kaynaklanacak durumlarda oluşan ihmalin can alabileceği konusunda ihtarlar yapıyor. Lakin bu dilekçenin gereği yapılmadı ve 14 Ekim 2022 tarihinde patlama gerçekleştiğinde merkez gaz izleme servisinde tek bir operatör vardı” sözlerini kullandı.
Tek başına çalışmanın risklerini anlatmış
Yavuzyılmaz’ın paylaştığı operatör ilişkin, 10 Temmuz 2020 tarihinde TTK Amasra Kurum Müdürlüğü’ne yazılan dilekçede ise şu sözler yer aldı:
“Amasra Kuruluşu merkezi gaz izlenme servisine merkezi gaz izleme işçisi olarak istihdam edilen maden teknikeri M.K. ve Y.T.’nin diğer yerde görevlendirilmesi sonucu merkezi gaz izleme servisinde işçi eksikliğine neden olmuştur. İşçi eksikliği nedeniyle merkezi gaz izlemede tek başımıza vazife yapmak zorunda kalmaktayız. Merkezi gaz izlenme yönergesinde her vardiyada en az iki merkezi gaz izlenme işçisi olacaktık diye açıkça belirtmesine karşın, iki merkezi gaz izleme çalışanı merkezi izlemeden alınarak, öbür yerlerde görevlendirilmiş ve merkezi gaz izlemede işçi eksikliğine neden olmuştur. Merkezi gaz izlenmede tek başımıza vazife yaptığımız esnada insani gereksinimlerimiz olan lavabo, yemek, su üzere gereksinimlerimizi gidermek için merkezi gaz izlemeyi terk etmek zorunda kalmaktayız. Bu esnada ocakta meydana gelebilecek ani metan yükselmesi çıkabilecek yangınlar ve öteki çeşitli aksilikler görmemiz mümkün olmayacaktır. 17 Mayıs 2010 yılında Türkiye Taşkömürü Kurumu Karadon Kurumu’nda patlama meydana gelmiş ve 30 çalışanımız feci bir halde can vermiştir. Yapılan araştırmada merkezi gaz izlenme çalışanının patlama esnasında lavaboda olduğu tespit edilmiş ve mahkemece hatalı bulunup yargılanmışlardır. Merkezi izleme operatörü yerinde olsaydı; 30 can şu an tahminen hayatta olacaktı. Kurumumuza bağlı Karadon Kurumu’nda bu türlü acı bir deneyim yaşanmışken; hangi sendikal menfaat, hangi çıkar; bir insanın hayatından pahalı olabilir ki. Madencilikte küçük bir ihmalin bile sonuçlarının ağır olduğunu yaşanan kazalardan gördük. Birebir halde kurumumuzda da çalışan ve çalışanların hayatına mal olacak aksiliklerin olması kaçınılmazdır, bu kaza değil; ihmaldir. Merkezi gaz izleme çalışanı olarak alınan maden teknikerlerinin gerçek vazife yeri olan merkezi izlemede misyon yapmaları emekçi sıhhati ve iş güvenliği açısından son derece ehemmiyet arz etmektedir. Merkezi gaz izlemede tek başımıza vazife yaptığımız esnada, meydana gelebilecek kazalarda mahkemede çalışan ve çalışanların hayatlarını kaybetmesine neden olan merkezi gaz izlenme çalışanı olarak yargılanmak istemiyorum. Kurumumuz çalışan ve çalışanların sıhhatini riske atmayacağını, merkezi izleme yönergesinde açıkça belirtilen kriterleri sağlayacağını, personel sıhhati ve iş güvenliği açısından durumu değerlendireceği umut ediyorum. Gereğinin yapılmasını hürmetlerimle arz ederim.”
