Antioksidanlar, sıhhate olan yararları ile pek çok kişi tarafından bilinen ve besin destekleri, kozmetik eserler, zenginleştirilmiş tahıl gevrekleri üzere eserlerin içerisinde sıklıkla yer alan bileşenlerdir. Sıhhat üzerindeki yararları saymakla bitmeyen ve besinlerin içerisinde değişen oranlarda yer alan antioksidanlar, bedende özgür radikallerin etkisiz hale getirilmesini sağlayarak bedeni hastalıklara karşı korur. Çok sayıda tipi bulunan antioksidanlar bilhassa taze meyve ve sebzelerde bol ölçüde yer alır. Bu bileşenlerin bedene kâfi ölçüde alınabilmesi için sağlıklı ve istikrarlı bir beslenme planının uygulanması koşuldur. Ek olarak birtakım vitamin ve mineral eksikliklerinde, akut yahut kronik çeşitli hastalıkların tedavi sürecinde ya da hamilelikte tabip önerisi dahilinde çeşitli antioksidan desteklerinin uygulanması gerekebilir.
İnsan bedeninde doğal süreçler içerisinde daima olarak özgür radikaller meydana gelir. Hür radikaller; belli bir seviyenin üzerine çıktığında kararsız kimyasal yapıları nedeniyle sağlıklı hücrelere ziyan vererek kanser, diyabet, Alzheimer, kalp hastalıkları üzere çeşitli hastalıklara yakalanma riskini artırır. Özgür radikallerin artışı ile gelişen bu durum, oksidatif gerilim olarak da isimlendirilir. Antioksidanlar ise hür radikalleri nötralize ederek etkisiz hale getiren, öteki bir tabirle oksidatif gerilimi azaltan hususlardır. Bedendeki oksidatif gerilim, sigara ve alkol tüketimi, etraf kirliliği, ağır metallere maruz kalma, radyasyon, sık geçirilen enfeksiyonlar, antioksidan eksikliği üzere durumlara bağlı olarak artabilir. Uzun müddet devam eden yüksek oksidatif gerilim, hücrelerin genetik malzemesi olan DNA’da hasara yol açarak kanser ve kronik hastalıklara, hatta hücre vefatlarına taban hazırlayabilir. Bununla birlikte özgür radikallerin bedende belli olumlu fonksiyonları de kelam hususudur. Örneğin bağışıklık sistemi, bedene giren enfeksiyon casusları ile çabada özgür radikalleri kullanır. Sıhhatin korunabilmesi için özgür radikaller ve antioksidanlar bedende belli bir istikrar içerisinde bulunmalıdır. Fakat sıhhatsiz ve istikrarsız beslenmeye bağlı olarak antioksidanlar, besinlerle birlikte kâfi ölçüde bedene alınmadığında bu istikrar bozulur ve beden, hastalıklara yatkın hale gelir. Münasebetiyle nizamlı ve kâfi halde antioksidan alımına dikkat etmek epeyce değerlidir.
Antioksidan Tipleri Nelerdir?
Antioksidan hususlar farklı alt cinsler içerisinde incelenir. En temel antioksidan sınıflandırması suda çözünen ve yağda çözünen antioksidanlar halindedir. Suda çözünebilen antioksidanların tesir sistemi hücre içi ve hücre dışı sıvılar içerisinde gelişir. Bununla birlikte yağda çözünen antioksidanlar lipit yapıdaki hücre zarının içerisinde tesirlerini gösterir. Diyetle birlikte bedene alınan en kıymetli antioksidan tipleri ortasında şunlar yer alır:
- Vitamin C
- Vitamin E
- Vitamin A
- Beta Karoten
- Flavonoidler
- Likopen
- Lutein
- Manganez
- Selenyum
- Zeaksantin
- Glutatyon
Yukarıdakiler en yaygın bilinen güçlü antioksidan çeşitleri olmakla birlikte bunların haricinde bilinen onlarca farklı antioksidan çeşidi mevcuttur. Bitkisel kökenli çabucak her türlü besinin yapısında farklı cins ve ölçülerde bulunan antioksidanlar beslenme yoluyla bedene alınır.
Antioksidan İçeren Besinler Nelerdir?
Antioksidanların bilinen en kıymetli kaynakları, bitkisel kökenli besinler, bilhassa de meyve ve sebzelerdir. Birçok meyve ve zerzevatın renkli yapısı içerdiği antioksidan bileşenlerden kaynaklanır. Antioksidan içeriği yüksek olan besinler, işlevsel besinler yahut üstün besinler olarak isimlendirilebilir. Sıhhat üzerinde olumlu tesirleri bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış en güçlü antioksidanların temel kaynaklarını oluşturan kimi besinler şu halde sıralanabilir:
- Yumurta, karaciğer ve süt eserleri (A vitamini)
- Fındık, ceviz üzere yağlı tohumlar, bitkisel yağlar ve yeşil yapraklı sebzeler (E vitamini)
- Çilek, portakal, limon, biber ile birçok meyve ve zerzevat çeşidi (C vitamini)
- Havuç, ıspanak, bezelye, mango üzere parlak renkli meyve ve sebzeler (Beta Karoten)
- Mısır, portakal ve papaya (lutein)
- Domates, karpuz üzere pembe yahut kırmızı renkli meyve ve sebzeler (likopen)
- Pirinç, buğday, mısır, başka tam tahıllar, yumurta, baklagiller, fındık ve peynir (selenyum)
- Siyah üzüm, bitter çikolata, nar, goji meyvesi, yaban mersini, brokoli, karnabahar, mercimek, patlıcan üzere çeşitli besinler
Genel olarak tabiatta canlı ve parlak renkleri ile göze çarpan bitkiler, meyve ve sebzeler yüksek antioksidan içeriğine sahiptir. Sağlıklı ve istikrarlı bir beslenme planının içerisinde farklı renklerde bitkisel besinlere yer verilerek diyetin antioksidan içeriğini artırmak mümkündür. Birtakım antioksidan cinsleri, bilhassa C vitamini üzere hassas yapıdaki antioksidanlar, pişirme yahut çeşitli hazırlama tekniklerinin kullanımı esnasında değişen oranlarda kayba uğrayabilir. Bununla birlikte kimi uygulamalar, besinin içerisindeki antioksidanların bedendeki kullanım oranını artırabilir. Örneğin domateste bol ölçüde yer alan likopen antioksidanı ısıl süreç görmesi halinde bedende daha fazla kullanılabilir hale gelir. Lakin C vitamini ısıl süreç, metal ile temas, pH değişikliği üzere uygulamalar ile %100’e varan oranlarda kayba uğrayabilir. Bezelye, kabak, karnabahar üzere besinlerde da pişirme ile antioksidan aktivitelerinde kıymetli düşüşler görüldüğü tespit edilmiştir. Bu olumsuz tesirlerden korunmak ismine beslenme planı içerisinde hem pişmiş hem de çiğ olarak kâfi ölçüde meyve ve zerzevat yer almalıdır.
Antioksidan Zengini: Yaban Mersini
Aslında yaban mersini için “antioksidan açısından en güçlü en yüksek içeriğe sahip” diyebiliriz. Bu yüzden de yaban mersinin sıhhate yararları neler diye sorulduğunda birinci olarak bu gelir. Öteki yandan hafızayı, öğrenme ve düşünme yeteneğini geliştiriyor zira yaban mersini içindeki antioksidanlar hudut hücreleriyle etkileşime geçiyor ve hücre hasarını yavaşlatma tesiri gösteriyor.
Açıkçası, kanserli hücreler üzerindeki tesirine dair yapılan araştırma sayısı az olsa da içindeki antioksidanlar sayesinde kanser riskini arttıran ziyanlı hususları nötürleştirebiliyor. Buradan yola çıkarak net formda “yaban mersini kanseri azaltıyor” diyemesek de üzerine araştırma yapıldığını ve birinci sonuçların olumlu olduğunu söyleyebiliriz.
Son olarak yaban mersini yüksek lif içeriği sebebiyle bilhassa yemeklerden sonra uzun mühlet tok kalmanızı sağlıyor. Lifli olması da daha çok diyet yaparken yaşadığımız kabızlık sıkıntısına mahzur oluyor.
Antioksidan Zengini : Kıvırcık Lahana
Aslında tahminen de tüketmeye çok alışın olmadığımız hatta ismini bile birinci kez duymuş olabileceğiniz bitkilerden biridir kale, yani kıvırcık lahana. Kendisi için “bitkiler ortasında en çok vitamin ve minerale sahip olan” tanımlamasını yapmak yanlış olmaz. Aslında bizim kara lahana’nın farklı bir tipi. Brokoli ve Brüksel lahanası familyasından diyebiliriz. İçinde A, C, K ve B6 vitaminleri bulunmasının yanında magnezyum, kalsiyum, potasyum içermektedir.
Kıvırcık lahana içerdiği çok güçlü antioksidanlarla kolon, yumurtalık ve prostat başta olmak üzere pek çok kanser hastalığı riskine karşı hami özellik taşımaktadır. Ayrıyeten familyasının öteki üyeleri üzere düşük kalorili olduğundan kilo vermeye yardımcı olur. Öteki yandan kalp hastalıklarına karşı esirgeyici olması, kandaki toksinleri temizlemesi aslında sıhhatimiz için soframızın vazgeçilmezi olacak kadar yararlıdır.
Antioksidan Zengini: Kiraz
Kiraz son yıllarda yararı daha çok anlaşılan meyvelerden bir başkası. Kirazın en değerli yararı antioksidan bakımından güçlü olması hasebiyle bedenimizdeki pek çok dokuyu, organı hücre hasarına karşı müdafaasıdır. Tıpkı yaban mersininde olduğu üzere kabızlığı önleyen ve bağırsak hareketlerinizi artıran lifler içerdiğinden sindim sıkıntıları için birebirdir.
Ayrıca kirazı nizamlı tüketmeniz halinde bilhassa ilerleyen yaşla ortaya çıkan hafıza problemleri ve zihinsel yavaşlama üzere sıkıntıları önleyebilirsiniz zira içindeki antioksidanlar, beyin hücrelerini ziyanlı özgür radikallere karşı korur. Böylece aslında, daha az hücre tahrip olmuş olur, beyin de o kadar zinde ve hafızanız keskin olur.
Tüm bunlara ek olarak, aslında kiraz için tam bir vitamin deposu diyebiliriz kiraz için.Kiraz içinde A, C ve K vitaminleri ile demir, fosfor ve kalsiyum üzere bedene epeyce yararlı mineralleri barındırmaktadır.
Antioksidan Zengini: Enginar
Sadece göbeğini yiyerek, en büyük yararı yaprağında olduğundan aslında heba ettiğimiz sebzelerden biri.
Pazardan yahut marketlerden yalnızca göbeği kesilerek satılan enginarın yaprakları atılıyor ve aslında heba ediliyor zira enginar yaprakları epeyce yararlıdır. Yurt dışında idrar söktürücü olarak böbrekleri çalıştırmak için sıklıkla önerilmekte. Ayrıyeten sindirime yardımcı olması, başka zerzevat ve meyveler üzere varlıklı vitamin-mineraller içermesi enginarı sofraların vazgeçilmezi yapmaya yetiyor aslında.
Özellikle yaprakları yüksek oranda lif içerdiği için kabızlığı önlemede birebir. Ayrıyeten içinde yüksek oranda demir bulunduğundan, demir eksikliği sorunu yaşayanlara da tabipler tarafından tüketmeleri tavsiye ediliyor.
Enginar ayrıyeten antioksidan içeriği sayesinde kanı temizliyor, zehirli hususları ve yorgunluk hususlarını idrarla dışarı atarak bedene dinçlik verip dinlendiriyor.
Antioksidan Zengini : Brokoli
Aslında kıvırcık lahanadan bahsetmişken brokoliyi de listeye eklemek gerek. Herkesin sevdiği sebzelerden olmasa da brokoli, Brüksel lahanası yahut karnabahar üzere sebzeler aslında kanser ve kalp hastalıklarını tedbire de çok yararlılar. Zira içlerinde östrojen düzeyini aşağı çeken güçlü antioksidanlar bulunmaktadır. Bu da tüm bu zerzevatları bilhassa göğüs kanseri için esirgeyici bir zerzevat yapıyor.
Diğer yandan brokoli içinde kanser ve kalp hastalıklarını önleyen beta-karoten de bulunmakta. Bu yüzden artık brokoli üzere zerzevatları yemeyi geri çevirmeden evvel iki defa kere düşünmekte yarar var .
Antioksidan Zengini: Domates
Artık sizlerin de çok güzel bildiği, kanser ile savaşan besinlerden biridir domates. Domates tüketen erkekler üzerinde yapılan kimi araştırmalar bu erkeklerin prostat kanserine yakalanma riskinin daha düşük olduğunu ortaya çıkarmış. Tıpkı brokolide olduğu olduğu üzere domates içerisinde de beta-karoten ve likopen bulunmaktadır. Tekrar yapılan araştırmalar domates içindeki likopenin kolon, akciğer ve göğüs kanserlerini önlemeye yardımcı olduğunu göstermiş.
Domatesin içindeki güçlü antioksidanlardan biri olan glütasyon da bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Uzmanlar domatesin pişirilmiş halde tüketmenin antioksidanların daha kolay açığa çıkmasından dolayı daha fazla önermektedir.
Antioksidan Zengini : Kırmızı Üzüm
Kırmızı üzüm, polifenol olarak bilinen güçlü antioksidanlar sayesinde birtakım kanser çeşitlerinin önlenmesine katkıda bulunabilmektedir. Polifenoller tıpkı vakitte anti-inflamatuar faaliyetler yoluyla kan basıncını düşürür ve trombosit birikimine mani olarak kardiyovasküler hastalık riskini en aza indirir. Elhasıl sahip olduğu antioksidanlar, kalp sıhhatini korur, kandaki pıhtılaşmayı azaltır ve damarların açık, esnek olmasını sağlar.
Diğer yandan kırmızı üzüm, iltihaplı hastalıklar da başta olmak üzere gastrik ülser, felç ve kemik erimesi üzere hastalıkların riskini azaltmaktadır.
Antioksidan Zengini : Bitter Çikolata
Antioksidanlar açısından varlıklı olduğu bilinen bir başka besin de bitter çikolatadır. Son yıllarda yeteri ölçü ve hakikat oranda kakao içeren çikolataların tüketilebileceği ve bunların da kalp-damar sıhhati için çok faydalı olduğu yapılan araştırmalarla ortaya çıkmıştır. Tertipli bitter çikolata tüketmek, kan basıncını düzenler, kolestrol düzeyinin azaltılmasında yardımcı olabilmektedir.
Bunlara ek olarak, öteki pek çok tatlının tersine, siyah çikolatada düşük glisemik indeksi vardır. Bu ne demek derseniz, kan şekerinin öteki tatlılardaki üzere süratle yükselmemesi demektir. Siyah çikolatadaki antioksidanlar bedenin insülin için hassaslığını geliştirmeye yardımcı olmaktadır.
https://www.medicalpark.com.tr/
