Kediler üzerine yapılan kognitif araştırmalar, insanlarıyla duygusal bir bağ kurduğunu, ayrılık anksiyetesi yaşadığını, sahiplerinin sesine yabancıların sesine kıyasla daha hassas olduğunu ve korktukları vakitlerde sahiplerinde itimat bulduklarını gösteriyor. Lakin iş, insanını muhafazaya gelince kedilerin o kadar da istekli olmadığı biliniyor. Japonya’da yapılan bir araştırma kedi-insan münasebetinde bu eksik parçayı tamamlıyor.
Daha evvel köpekler üzerinde kullanılan bir metodu kedilere adapte eden Kyoto Üniversitesi’nden araştırmacılar, kedilerin, köpeklerin bilakis, sahiplerine yardım etmeyen yabancılardan uzak durmadığını gösterdi. Deneyde kedi, sahibini şeffaf bir kutuyu açıp içindekini almaya çalışırken izledi. Bu esnada iki yabancı da kedi sahibinin yanında oturdu ve kedi sahibi birine dönüp yardım istedi.
İlk versiyonunda yabancı, kedi sahibine kutuyu açması için yardımcı oldu. İkinci denemede ise yabancı yardım etmedi. Öbür yabancı ise hiçbir şey yapmadan oturdu. Daha sonra her iki yabancı da kediye mama uzattı ve araştırmacılar kedinin hangisine evvel ulaşacağını gözlemledi.
Kedinin yardımcı olandan mamayı almayı tercih etmesi müspet önyargı göstergesi manasına geliyor. Yani yardımcı etkileşim, kedinin yabancıya karşı daha sıcak davranmasına yol açmış oluyor. Yardım etmeyenden mama almaktan sakınması ise negatif önyargı yani kedinin inançsız hissettiği manasına geliyor.
Bu metotla köpekler denendiğinde bariz biçimde negatif önyargı gösterdi. Sahibine yardım etmeyen yabancıdan mama almamayı tercih etti. Kedilerin ise büsbütün kayıtsız olduğu görüldü. Yardımcı olan bireyden yana bir tercih kullanmadıkları üzere yardımcı olmayan bireyden de uzak durmadılar.
Belli ki kediler için mama mamadır. Pekala buradan nasıl bir sonuç çıkarılabilir. Kedilerin bencil olduğu ve sahiplerini umursamadığı sonucuna varmak cazip gelse de sorun o kadar kolay değil. Bu tipik bir antropomorfik önyargı örneği olur. Kedileri anlamak için insan merkezli fikir yapısından uzaklaşmak, onları küçük tüylü beşerler üzere görmemek gerekiyor. Kediler köpeklere kıyasla çok daha geç evcilleştirildi, hasebiyle evcilleşme sürecinden daha az etkilendi. Köpekler toplumsal sürülerden gelirken, kedilerin ataları daha çok yalnız avcılardı.
Evcilleşme, köpekleri var olan toplumsal hünerlerini daha da da geliştirirken, zati toplumsal olarak daha az farkındalığı olan kedilere birebirini yaptığını söylemek güç.
Dolayısıyla “Kedilerimiz bize makûs davranılmasını umursamıyor” sonucuna atlamak hakikat değil. Ortadaki farkı anlayamıyor olmaları çok daha yüksek bir ihtimal.