Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, koronavirüse ait merak edilen soruların karşılığını Hürriyet’ten Meltem Özgenç’e yanıtladı. Gebelikteki aşılama ait soruya karşılık veren Prof. Dr. Özlü, “Yakın vakitte hamile kalmayı düşünenlere aşı yaptırmamaları öneriliyor. Gebeliğin birinci üç ayında cenine ziyan verebilecek her türlü aşı, ilaç ve kimyasallardan fetüsün uzak tutulmasını sağlamak amaçlanıyor.” karşılığı verdi.
Soru ve karşılıklar şöyle:
Aşılar birinci etapta 3 milyona yapılsa, yeni parti aşılarla da ikinci doz aşılamalar yapılsa daha âlâ olmaz mı?
Gelen 3 milyon aşının yarısı yapılır ve kalan yarısı da bu bireylere ikinci doz için ayrılırsa, bu en riskli kümenin aşılanması bakımından önlemli bir yaklaşım olur. Lakin gelen 3 milyon aşı ile 3 milyon şahsa birinci doz yapılırsa, birinci planda çok daha fazla şahsa aşı başlanmış olur ve toplumsal bağışıklığın elde edilmesi daha kısa vakitte sağlanabilir. Bu bahiste karar, risk-yarar durumu tartılarak verilebilir.
Bir aşı acil kullanım onayı kapsamından çıkıp rutin kullanıma nasıl geçer?
O aşıyla ilgili faz-3 çalışmaları tamamlanır ve sonuçları olumlu çıkarsa, o vakit ruhsat müracaatında bulunulur. Fakat faz-3 çalışmaları bazen birkaç yıl sürmektedir. Gereğince geniş sayıda şahısta ve farklı popülasyonlarda (çocuklar, ileri yaştakiler, kronik hastalığı olanlar, bağışıklığı baskılanmış olanlar gibi) aşı, enfeksiyondan müdafaada aktif ve inançlı bulunur ve bu çalışmaların bilimsel yordam ve prosedürlere uygun ve kâfi olduğu bilimsel kurullarda onaylanırsa, o vakit aşıya ruhsat verilir. Takiben aşı rutin kullanıma girer.
Gerçek bir enfeksiyondan kazanılan bağışıklık aşıdan kazanılandan yeterli mi?
Böyle bir genelleme yanlışsız olmaz. Kızamık üzere kimi hastalıkları geçirdiğimizde çok güçlü ve ömür uzunluğu bir daha o hastalığa yakalanmayacak biçimde bir bağışıklık kazandığımız doğrudur. Ne var ki, örneğin grip üzere birtakım hastalıkları geçiririz lakin bu bizi bir sonraki mevsimde tekrar grip olmaktan korumaz. Meğer örneğin tetanoz yahut su çiçeği aşılarında olduğu üzere aşıyla elde edilen bağışıklık, hastalıktan elde edilen bağışıklıktan daha güçlü ve kollayıcıdır.
COVID-19 aşıları size virüs bulaştırabilir mi? Test yaptırırken olumlu çıkma mümkünlüğü ne?
Şu anda dünyada kullanımda olan mRNA, vektör tabanlı yahut inaktif koronavirüs aşıları, COVID-19’a neden olan canlı virüs içermediği için COVID-19 ile enfeksiyona ve hastalığa neden olmaz. Aşının ikinci dozunu yaptırdıktan 15 gün sonra COVID-19 hastalığı gelişirse, bu aşının korumadığı manasına gelir. Daha erken devirde, yani şimdi aşının tesirli hale gelmesinden evvel hastalanırsa, kişi etrafından virüsü alıp hastalanmıştır, aşının etkisizliğinden kelam edilemez. Aşılanan bireylerde aşıdan ötürü COVID-19’un teşhisinde kullandığımız PCR testleri pozitifleşmez, yalnızca bağışıklığın geliştiğini gösteren antikor testleri müspet hale gelir.
