İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, son günlerde kamuoyunda epey merak edilen ve tartışılan gündem unsurlarıyla ilgili değerli açıklamalarda bulundu.
Ramazan ayına girdiğimiz bugünlerde olay sayılarının da tepeye ulaştığına işaret eden Prof. Dr. Yavuz, bilhassa iftar davetlerinden muhakkak kaçınılması gerektiğinin altını çizerek “Ev halkı dışında kimseyle bir ortaya gelebileceğimiz bir periyotta değiliz” dedi.
Dr. Serap Şimşek Yavuz
“İnsanların ortasındaki aralık 1-2 santimi bile bulmuyor”
Türkiye’nin olay sayısında en üst düzeye ulaştığını belirten Prof. Dr. Yavuz, “Hem çok yüksek hasta sayısı var, hem de sıhhat sisteminin artık buna karşılık verememe riski kelam konusu. Hasebiyle elimizden gelen tüm tedbirleri en üst düzeyde almamız gerekiyor artık. Toplu taşımalar sahiden çok kalabalık. Ben de kullandığım için çok yeterli biliyorum, insanların ortasındaki ara 1-2 santimi bile bulmuyor. Daha çok bulaştığını söylediğimiz bir virüs var, toplu taşımadaki kalabalıkların azaltılması gerekiyor. Bunun da yolu, bir sefer, birçok iş kolu için uzaktan çalışmaya geçmek. Yani şu kademede artık muhakkak iş kollarının açık kalması dışında oburlarının uzaktan çalışmaya geçmesi en akla yatkın metot üzere görünüyor. Yalnızca Ramazan’a özel değil, bütün kalabalıkların bu devirde azaltılması gerekiyor. Buna ibadet yerleri de dahil. Büyük yemek davetleri de dahil. Konut dışında hiç kimseyle görüşmemek gerekiyor. İftar için konuk davet etmemek gerekiyor. Konut halkı dışında hiç kimseyle görüşebilecek durumda değiliz” diye konuştu.
“Varyant için test yaptırmanın hastaya yararı yok”
“Varyant virüsle enfekte miyim” diye merak edip ekstra test yaptırmanın, gereksiz yere ekonomik yük altına girmek manasına geldiğini de belirten Prof. Dr. Yavuz, varyant virüslerde hastanın takibi ve tedavisinde hiçbir farkın olmadığına işaret ederek şu ihtarlarda bulundu.
“Pozitif şahısların varyant virüsle enfekte miyim, değil miyim diye, gidip ekstra test yaptırmaları çok anlamsız. Hastanın hiçbir işine yaramayacak, bunu yaptırmalarına gerek yok vatandaşların. Boşu boşuna ekonomik kayba uğruyorlar. Zira aslında şu anda Türkiye’de yüzde 75-80 baskın olan varyant, İngiliz varyantı. Bu varyantları bizim takip etmemizin, Sıhhat Bakanlığı’nın takip etmesinin nedeni, aşıdan kaçış ne kadar oluyor bunu görmek, sanki diğer tıp varyantlar var mı bunun takibini yapmak için. Hastalığın tedavisi açısından, hastaların hastanelerdeki idaresi açısından rastgele bir fark yaratmıyor. Yalnızca ilgili tabip ve Sıhhat Bakanlığı’nın bilmesi gereken biri data. O nedenle insanların sanki varyant mıyım diye gidip ekstra test yaptırması çok gereksiz” dedi.
Fotoğraf: AA
“En büyük korkum Güney Afrika varyantı”
Artan olay sayılarının Türkiye’ye mahsus bir varyant riski yaratıp yaratmayacağı konusunda da açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Yavuz, “Enfeksiyon ne kadar fazla görülüyorsa, her çeşit varyantın ortaya çıkma riski olur natürel ki. Münasebetiyle olay sayılarını ne kadar süratli bir formda denetim altına alabilirsek, yeni varyantların, aşı için daha tehlikeli olabilecek varyantların gelişmesini de engellemiş oluruz. Benim en büyük telaşım, Türkiye’de şu anda Güney Afrika varyantı. Şu anki oran yüzde 1-2 üzere görünüyor. Fakat bu varyantın daha ayrıntılı sistematik olarak data tahlili yapmamız lazım. Zira bunun aşıdan kaçma, aşıyı etkisiz kılma riski var. Münasebetiyle bu varyantın çok daha yakından takip edilmesi gerekiyor. Aşılananlarda gelişen Covid enfeksiyonlardaki suşların neler olduğunun da ayrıyeten takip edilmesi gerekiyor ki bir düşünce olduğu anda buna çabucak müdahale edebilelim” diye konuştu.
“Henüz Türkiye’ye mahsus bir varyant tespit edilemedi”
Bir varyantın manalı hale gelebilmesi için pek çok farklı kent ve ülkede görülmesi gerektiğini de söyleyen Prof. Dr. Serap Yavuz, şimdilik bu biçimde Türkiye’ye has bir varyant tespitinin olmadığını söyleyerek “Varyantın manalı hale gelmesi, yani Variants of Concern (VOC) dediğimiz, tasa yaratacak bir varyant olması için bunun ya yayılması, öbür kent ve ülkelerde görülmesi, ya daha ağır hastalık yapması, ya da aşılardan kaçması üzere bir ekip hünerlerinin olması lazım. Türkiye’de şu anda şimdi buraya mahsus o denli bir varyant tanımlanmadı” dedi.
“Çocuklar için kullanıma girmiş bir aşı yok”
Birçok aşı platformunun çocuklarda aşı çalışmalarına başladığını da belirten Prof. Dr. Yavuz, fakat şu anda çocuklar için şimdi kullanıma girmiş bir aşı olmadığını söyledi. Yavuz, “Toplumda hastalığın denetim altına alınabilmesi, okulların tam olarak açılabilmesi için ileride çocuklarda da aşıya gerek olacak. Lakin şu anda çocuklara yapılacak bir aşı yok elimizde. BioNTech 11 yaş üstündeki çocuklarda çalışmalarını bitirdiler ve inançlı olduğunu gösterdiler, onay için ruhsat müracaatında bulundular yalnızca. Sinovac ile ilgili de çocuklarda bir Faz 3 çalışmasının başlayacağına dair yayınlar yapıldı” halinde konuştu.
“En âlâ Covid aşısı diyebileceğimiz bir noktada değiliz”
Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, geçtiğimiz günlerde Çin Hastalık Denetim Merkezleri Yöneticisi Gao Fu’nun ülkede üretilen koronavirüs aşılarının tesirinin “düşük” olduğu ve etkiyi artırmak için farklı aşıların karıştırılmasının düşünüldüğü istikametindeki açıklamaları üzerine başlayan tartışmaların da yersiz olduğunu belirterek, “Aşıların tesirlilik tahlilinin yapıldığı Faz 3 çalışmaları, zati (clinicaltrials.gov) adresine girildiği vakit da görülebiliyor. Aşının etkililiği belirlendikten sonra, bir de gerçek hayat bilgilerine bakılıyor. Türkiye’de yapılan çalışmada da yüzde 80-85 tesirli oldu (iki dozunu olup 14 gün geçen kişilerde), ne kadar korudu diye bakılıyor. Gerçek hayat bilgileri daha uzun periyodik de takip edilecek. En başından beri Faz 1-2 kademesinden biri Sars-Coronavirüsü aşısının antikor düzeylerini biliyorduk, natürel ki mRNA’ya nazaran daha düşük düzeylerde antikor oluşturduğunu biliyoruz. Bu bilinmeyen bir bilgi değil. Şu anda Covid için en ülkü aşı hangisi sorusunun karşılığı şimdi verilmiş değil. Bunu bilmemiz gerekiyor. Çin’den de yapılan açıklama da mantıklı, antikor cevabı daha düşükse, sanki antikor cevabını artıran bir casusla ardışık olarak yaparsak daha mı yüksek olur, buna bakıyorlar. Klinik çalışmalar yapılacak bununla ilgili. Bu, hala devam eden bir süreç. Bunlara dayanarak en uygun Covid aşısı şudur diyebilecek noktada değiliz henüz” tabirlerini kullandı.
“Sinovac aşısını boşuna yaptırdık diye kaygılanmak gereksiz”
Şu anda kullanımda olan aşılar dahil pek çok aşının bilgilerinin yakından takip edildiğini de vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Bazı aşıların istenmeyen yan tesirleri çıkıyor, onlar takip ediliyor. Sanki orada bir doz azaltılmasına gidebilir miyiz deniyor vs; bilimsel gelişmeler bu türlü olur. Burada şu aşı makûs, bu aşı güzel tartışmaları çok anlamsız. Aşıların hepsinin, ağır hastalığa karşı, mevte karşı büyük oranlarda koruduğu görülmüş. Buradaki dert şu olabilir, şu anda bizim Faz 3’teki çalışmamızdan sonra gerçek ömür bilgilerini Bakanlığımızın bir an evvel çıkarması, bilimsel platformlarda bunu paylaşması lazım. Yani halka açıklamak da kıymetli lakin temel, en azından preprint bilimsel platformlarda, bu datalar paylaşılırsa, herkes biraz daha rahat eder. Sinovac firmasının aşısı olan CoronaVac aşısını boşuna yaptırdık diye kaygılanmak gereksiz ve kelam konusu değil. Zira bütün Faz çalışmalarında bu aşının da tesirli olduğu gösterildi. Hem ağır hastalığa, hem de hastaneye yatışta. Sıhhat Bakanlığının açıkladığı öncü gerçek hayat datalarında de tesirli olduğunu gördük. Esasen doktorlar de kendi aşıladıkları hasta kümelerinde, tesirini görüyorlar. Etkisizlik mutlaka kelam konusu değil. Olağan ki en düzgün aşıyı bulmak, daha uygununa ulaşmak için çalışmaların da devam etmesi gerekiyor” formunda konuştu.
“İlk dozdan sonra hasta olanların ikinci dozu olmasına gerek yok”
Aşıda gerçek muhafazanın ikinci dozdan sonra başladığına da işaret eden Prof. Dr. Yavuz, birinci doz aşısını olup hastalığı geçirenlerin ikinci doz aşı olmasına gerek olmadığını belirterek “Covid aşısının birinci dozunu olduktan sonra koruyuculuk pek olmuyor. Hele ki birinci 14 gün, sıfıra yakın. Lakin birinci dozun 14’üncü gününden sonra, küçük bir kümede aktiflik başlıyor. Diyelim ki aşı olanların yüzde 25’i üzere Sinovac. Olağan ki düşük bir oran. Fakat ikinci dozu olduktan sonra da çabucak tam istenen, hedeflenen seviyeye ulaşılamıyor. İkinci dozdan çabucak sonra yüzde 50’lere çıkıyor. İkinci dozdan 14 gün sonra ise tam istediğimiz aktiflik oluşuyor. Hasebiyle birinci dozdan sonra, esasen hastalanma riski var. Şunu da vurgulamak istiyorum, hastalığı geçirdiyseniz birinci doz aşı olduktan sonra ikinci dozu olmanıza gerek yok. Zira hastalığı geçirmiş olmak, aşılanmak kadar koruyor aslında. Şu anda tesirli olduğu bir halde gösterilmiş DSÖ’nün önerdiği yüzde 50 aktiflik düzeyinin üstündeki bir aşıya ne vakit ulaşabiliyorsanız çabucak olun. Aşı olma sırası gelen herkesin bir saniye bile vakit kaybetmeden, hem kendisi, hem de toplumun bu işten kurtulabilmesi için aşı olması gerekiyor. Bağışıklık yetmezliği olanlar, hemodiyaliz hastaları ve kanser hastaları BioNTech aşısını tercih edebilirler. Zira onlarda antikor cevabı biraz dertli. İnaktif aşılarda antikor cevabı bu hastalarda biraz daha düşük olabilir. Hasebiyle onlar BioNTech’i tercih edebilir. Ancak yoksa da çabucak hangi aşıyı olabiliyorlarsa onu olmaları gerekiyor. Genç ve sağlıklı insanlarda ise antikor cevabının çok sorun yaratmayacağını düşündüğümüz için, her ikisi aşı da tercih edilebilir” diye konuştu.
DHA
