Küresel ısınma, çok avlanma ve kirliliğin artmasıyla Marmara kıyılarını son birkaç aydır örten ve halk ortasında deniz salyası olarak bilinen müsilaj, milletlerarası basının gündemine taşındı.
ABD’li The Washington Post tarafından yapılan haberde balıkçıların aylardır balık yakalayamadığı ve deniz salyasının su yüzeyinin 30 metre altına ulaşarak binlerce balık, mercan ve salyangozun vefatına neden olduğu söz edildi. Bilim insanları, müsilajın yeni bir fenomen olmadığını tabir etti, lakin son yıllardaki görülme sıklığındaki artışın telaş verici olduğu konusunda uyararak harekete geçme daveti yaptı.
The Washington Post’un haberine nazaran Marmara Denizi’ndeki balıkçılar aylardır bir problemle karşılaşıyor: Balık tutamıyorlar.
Bunun nedeni ise halk dilinde ‘deniz salyası‘ olarak bilinen kalın, yapışkan bir hususun su yüzeyinde yüzerek ağlarını tıkaması ve iç denizde bulunan balıkların nitekim yenmek için inançlı olup olmayacağı konusunda kuşkular uyandırması…
Artan sıcaklıklar durumu daha da kötüleştiriyor
Bilim insanları, müsilajın yeni bir fenomen olmadığını, lakin global ısınmanın neden olduğu artan su sıcaklıklarının durumu daha da kötüleştirdiğini söylüyor. Bu durumda ise, etraf kirliliği, ziraî ve işlenmemiş kanalizasyon akışı da dahil olmak üzere birçok insan faaliyetiyle ilgili faktörün tesiri bulunuyor.
Daha evvel çok sayıda Türk haber kuruluşu ve İngiliz The Guardian gazetesinin de bildirdiği üzere, Karadeniz ve Ege Denizi ortasında yer alan Marmara Denizi’ndeki yüksek düzeylerde nitrojen ve fosfor, ‘deniz salyası’ salgılayan fitoplankton popülasyonlarında bir patlamaya yol açıyor.
Bununla birlikte müsilajın kendisinin kesinlikle ziyanlı olması gerekmiyor, lakin toksik mikroorganizmalara ve E. coli üzere tehlikeli bakterilere mesken sahipliği barındıracak bir ortam oluşturduğundan tasa yaratıyor. Ayrıyeten, suyun yüzeyini kaplayan bir katman oluşturduğunda, deniz altında oksijen düzeylerini düşürüleceğinden toplu balık vefatlarına neden olabileceği belirtiliyor.
Binlerce balık meyyit bulundu
Bununla birlikte, geçen Nisan ayında deniz biyologları, deniz salyasının, Marmara Denizininin yaklaşık 30 metre altındaki mercanları örttüğünü keşfetti ve o vakitten beri kimi kıyı kasabalarında binlerce balık meyyit bulundu.
Son haftalarda İstanbul kıyı şeridi giderek bej bir halıya benzemeye başladıkça sorunu görmezden gelmek düzgünce zorlaştı, fakat geçimini sağlamak için denize bel bağlayan balıkçılar aylardır sıkıntı durumda.
Ocak ayından beri çalışmıyor
Bu balıkçılardan birisi, salya ağlarını işe yaramaz hale getirdiği için Ocak ayından beri çalışamadığını söyledi. Geçinmek için deniz salyangozu avlayan bir dalgıç ise su altında görüşün çok zayıf olması nedeniyle gelirinin birçoklarını kaybettiğini ve sümüksü tabakanın solungaçlarını tıkadığı için yengeçlerin ve deniz atlarının öldüğünü belirtti.
Görülme sıklığı olağan değil
Diğer taraftan, Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde hidrobiyoloji dersi veren Özgür Baytut, Türkiye’de birinci defa 2007 yılında görülmesine karşın, 18. yüzyıldan beri deniz salyasının Akdeniz’de muhakkak aralıklarla ortaya çıktığını tabir ederek, “normal olmayan” durumun Türkiye kıyılarında görülme sıklığı olduğunu söyledi.
İklim değişikliği görünür hale geldi
Fitoplankton daha sıcak sularda geliştiği için, bilim insanları iklim değişikliğinin bir faktör olabileceğinden şüpheleniyorlar. Geçen kış olağandan daha ılıman geçti, yani Marmara Denizi ortalamadan birkaç derece daha sıcak kaldı. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi’nde profesör olan Mustafa Sarı, devasa ve yapışkan mukus kümelerinin “iklim değişikliğinin görünür hale geldiği bir durum” olduğunu söyledi.
‘Marmara ölüyor’
Diğer taraftan, beğenilen görünmeyen ve berbat kokan deniz salyasının turistleri caydırabileceğine dair kaygılar de bulunuyor. Köşe müellifi İsmet Çiğit, kıyı boyunca kimyasal depolama tesisleri, akaryakıt tankları, fabrikalar ve öteki sanayi sitelerinin yapılmasına müsaade vererek insanların “dünyanın en hoş denizine ihanet ettiklerinden” yakındı. Çiğit, “Denizi kirletenler için caydırıcı bir ceza olmadığı açık. Marmara ölüyor” dedi.