Bahar aylarının gelmesi ile birlikte ormanlık alanlarda ve tabiatta mantarlar kendilerini göstermeye başladı. Ülkemizin çeşitli bölgelerde doğal alanlarda yetişen mantarları toplayan vatandaşlar, hangisinin zehirli hangisinin zehirsiz olduğunu ise tam olarak bilmiyor.
Genellikle kültür, kanlıca ve kuzu göbeği mantarlarının zehirsiz olduğunu bilen vatandaşlar, tabiat da sıklıkla bulunan ve formu ve rengi daima değişiklik gösteren köy göçüren mantarını da toplayarak tüketebiliyor. Köy göçüren mantarında ki zehrin tıbbi olarak çok önemli boyutları olduğunu ve Dünya’da en çok mevte neden olan mantar olduğunu belirten Düzce Üniversitesi Farmakoloji Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Ertuğrul Kaya, vatandaşlara ikazlarda bulundu.
“Zehirli mantarların tıbbi olarak çok önemli sonuçları var”
Doğada bulunarak tüketilmek istenen bir çok mantarın zehirli olabileceğini belirten Prof. Dr. Ertuğrul Kaya, “Mantarların çok renkli bir dünyası vardır. Çok farklı formlarda farklı renklerde değişik değişik mantarlar tabiatta bulunuyor. Bilhassa baharında gelmesi ile birlikte mantarlar kendilerini göstermeye başladı. Dünyada yaygın bir halde üretilip satılabilen kimi mantar cinsleri var. Ancak üretilmeyen ve tabiattan yalnızca toplanıp tüketilen kimi mantarlar var. Tabiattan tüketilen mantarlar içerisinde zehirli olanlarda var ki bunlar tıbbi olarak çok önemli olabiliyor. Bilhassa öldüren zehirlenmeler var. Öldürmeyen zehirlenme yapan mantarlarda var. Bunların tanınması için bir çok prosedür öneriliyor ve bunların hiç biri geçerli değil. Yalnızca tipe özeldir zehirlenme yapan mantarlar ve o tipi çok güzel tanımak lazımdır” dedi.
“İnsanların vefattan kurtulmaları pek mümkün değil”
Dünya’da ve Türkiye’de en çok mevtin köy göçüren mantarı olarak bilinen Amanita phalloides isimli mantar olduğunu ve tabiatta çok sıklıkla karşılaşıldığını belirten Prof. Dr. Kaya, “Maalesef bilhassa ülkemizde ve dünyada en çok vefata neden olan mantar köy göçüren mantarıdır. Ve bunu tanımak bazen zordur. Ben o alanda çalışan biriyim aslında ve ben dahi binlerce mantar topladım ve dokundum. Tanımakta bazen zahmet çekiyorum. Yağmur yağdığı vakit rengi değişiyor. Güneş gördüğü vakit formu değişiyor. Öbür mantarların yanında çıkabiliyor. Farklı ortamlarda yetişebiliyor ve bunun birde albino versiyonu var ki bunlara denk geldiğinde insanların vefattan kurtulmaları pek mümkün değil. Bu nedenle tabiattan mantar toplamak hakikaten profesyonellik gerektiriyor. Genelde dünyada uygulanan beşerler kendi çok düzgün bildikleri çok uygun bildikleri mantar dışında mantar tüketmemeliler” diye konuştu.
“Dünya’da en çok insan öldüren doğal bir mantardır”
Doğadan mantar toplayanlara ikazlarda bulunan Kaya, “Maalesef mantar alıcıları mantar meraklıları tabiatta aradıkları mantarı bulamayınca öteki mantarlar bulduklarında bazen o mantarlara da kayabiliyorlar. Aslında mantarların bir birçok zehirsiz. Devir dönem zehirsiz mantarlara denk gelen beşerler bu mantarları tanıyıp bu mantarların zehirsiz olduğunu algıladıkça her cins mantarın zehirsiz olabileceğine dair bir algı geliştiriyorlar ve bir gün zehirlisine denk geldiklerinde ki bunların içerisinde Amanita phalloides isimli bir mantar bulunmaktadır. Bunlar küçük versiyonları bu yeni çıkan formu. Kahverengimsi yeşilimsi bir renk daha da büyüyüp büyük bir şapka halini alabiliyor. Bu mantar Dünya’da en çok insan öldüren doğal bir mantardır. Çok fazla yetişir. Sonbaharda daha çok yetişir.
‘Organ kayıplarına neden olan mantarlarda vardır’
Bunun üzere vefata neden olan öteki mantarlarda vardır. Öldürmese de zehirlemeye sebep olan organ kayıplarına neden olan öbür mantarlarda vardır. Bunlardan kurtulmak çok zordur. Bunları ayırt etmek zordur. Bu nedenle şahıslar çok evvelden beri bildikleri ve tükettikleri mantarlar varsa lakin onları tüketmeliler ve bilmedikleri hiçbir mantarın tüketimine girmemeliler. Bilhassa köy göçüren ismi verilen Amanita phalloides ve mevte neden olan bu mantar bilhassa çok fazla yetişiyor. Çok fazla yetiştiği vakitlerde beşerler bunu kesinlikle toplayabiliyorlar. Bunu bilmeyenler bu nedenle daima söylenen şey mümkünse tabiattan mantar toplamamak aslında” biçiminde konuştu.
“Sadece çok yeterli bildiğiniz mantarları tüketin”
Vatandaşların mantar toplama huylarının olduğunu ve zehirli olup olmadıklarını bilmediklerini belirten Prof. Dr. Ertuğrul Kaya, vatandaşların katiyetle çok güzel bildikleri mantarları tüketmeleri gerektiğini vurguladı. Kaya, “Çok uygun biliyorsa o tipi yalnızca çok güzel bildiği tipi toplaması gerekiyor. Çok düzgün bilinen tipler bilhassa ülkemizde tüketilen dünyada da tüketilen çok uygun bilinen aşikâr sayıda mantar çeşitleri var. Oda 15-20’yi çok geçmiyor. Bu cinslerin tüketiminde çok bir şey yok fakat karıştırılmaması gerekiyor buna çok dikkat edilmesi gerekiyor” sözlerini kullandı.
İHA