Türkiye Tabiatını Müdafaa Derneği (TTKD) bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, Marmara Denizi’nin bilhassa son 30 yıldır önemli kirliliğe maruz kaldığını belirterek, “Gerekli tedbirler alınır, herkes ferdî ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirirse 5 yıl içinde kokusuz Marmara Denizi’ni yine görebiliriz; 10 yıla kadar da biyoçeşitliliği artar” dedi.
Temel neden ‘derin deniz desarjı’
Marmara Denizi’nin bilhassa son 30 yıldır önemli kirliliğe maruz kaldığını açıklayan Kesici, dedi.
Günde 3 milyon metreküp atık su
İstanbul, Bursa, Çanakkale, Kocaeli, İznik üzere Marmara Denizi etrafındaki nüfusun 25 milyon civarında olduğuna dikkat çeken Dr. Kesici, “Yapılan çalışmalara nazaran 1 gün içinde Marmara’ya bırakılan atık su ölçüsü son 30 yılın ortalaması 2,1 milyon metreküpe ulaşıyor. Bunların hepsi organik ve inorganik hususlar. Bu ölçü günümüzde yıllara nazaran nüfus ve yerleşim alanlarının artmasıyla birlikte yalnızca 1 günde 3 milyon metreküpün üzerine çıkıyor. Bunda yağış sularının tesiri var” diye konuştu.
Marmara’yı kirleten etkenleri ikiye ayıran Dr. Kesici, kirliliğin yüzde 90’ının evsel, ziraî ve sanayi atıklarından, yüzde 10’unun da deniz nakliyatından kaynaklandığını söyledi. Gemilerin balast suları, atıklarını yıkama süreçleri üzere örnekler veren Kesici, dedi.
‘Deniz öldü ve patladı’
Marmara Denizi’nin bir nevi patladığını kaydeden Dr. Kesici, “Marmara Denizi evvel öldü sonra patladı. Canlılık, yaşamsal faaliyetlerini kaybetti ve sonra da salyaların dışarı çıkması patlamasıdır. Bu Covid üzere bulaşıcıdır ve alg patlaması tıpkı pandemi üzere her tarafa yayılıyor. Yer altı su kaynaklarına bile yayılıyor. Ayrıyeten katmanlaşma nedeniyle birtakım noktalarda görüş sıfır noktasına düştü. Katiyen iklimsel değişime bağlanmamalıdır. Elbette tkisi var lakin direkt olarak tesirli değildir” diye konuştu.
Teşhis kirlilik
Kirliliği temizlemenin mümkün olduğunu belirten Dr. Kesici, öncelikle tedavi için teşhisin hakikat koyulması gerektiğini vurguladı. Bu teşhisin ise kirlilik olduğunu açıklayan Kesici, “Patlamanın temel nedeni yüzde 99 kirlilik ve cins azalışı. Tabiatta hayvanlarla bitkiler ortasında bir istikrar vardır. Planktonları tüketen balık ve deniz canlıları, kirlilik ve ağır avcılık nedeniyle önemli seviyede azaldı” dedi.
Nasıl temizlenir?
Avrupa ve Türkiye’de paklık için teknolojik sistemler olduğundan bahseden Dr. Kesici, bu sistemleri şöyle sıraladı:
“Çözüm için denizin taban, kıyıları ve yüzeyinin paklığı gerekiyor. Temizlikten sonra da kirletmemek gerekiyor. Temel nedeni derin deşarjı, dedik. Bu sistemden büsbütün vazgeçilmelidir. Arıtma sistemleri günümüz teknolojilerine uygun çağdaş sistemler olmalıdır. Birincisi biyolojik arıtma, bir kısım algleri yani kendi türdeşlerini kullanmak suretiyle biyolojik olarak etrafa hiç ziyan vermeden bir arıtma sistemi yapılabilir.
Oksidasyon sistemi
Diğer sistemin ileri oksidasyon olduğunu belirten Dr. Kesici, dedi.
‘Denize atık bırakmanın önüne geçilebilir’
Bu sistemler uygulandığında artık denizlere atık bırakmanın da ortadan kalkmış olacağına dikkat çeken Dr Kesici, “Bu teknolojiyi kesinlikle kurmamız lazım zira İstanbul dünyanın göz bebeği, tabiatla dalga geçilmiyor. Yaşadığımız Covid bize tabiatın istikrarlarının bozulduğunda başımıza nelerin gelebileceğini gösterdi. Bu olay da bize diyor ki ‘Artık dikkat edin.’ Bu deniz meyyit, kokmuş deniz haline geldi. Tıpkı Mamak çöplüğünün patladığı üzere patladı” diye konuştu.
‘İstanbul’un hoşluğu bunlardan daha pahalı’
İleri teknolojilerde atık suyun özelliğine nazaran de ultraviyole ve daha da gelişmişi nanofiltrasyon kullanıldığını açıklayan Dr. Kesici, şunları söyledi:
“Nanofiltrasyon fabrikalarda kesinlikle yapılmalıdır. Bu bir nevi bakteri, virüs ve organik kalıntıların giderilmesi ve suyun sertliğiyle ilgili de bir sistem. Değerli olabilir ancak İstanbul’un hoşluğu bunlardan çok daha değerli. İstanbul’a, Marmara’ya bu paha. Marmara’nın tarihi, sosyolojik ehemmiyetine baktığımızda ne savaşlar yapılmış boğazlar için. Gelecek jenerasyonlara ve komşu ülkelerimize karşı da sorumluluğumuz zira Ege, Karadeniz ve Akdeniz’e de yayılıyor”
‘5-10 yılda olağana dönülür’
Dünyada birçok ülkenin kullandığı bu teknolojilerin ileride de kesinlikle uygulanmak zorunda kalınacağını söyleyen Dr. Erol Kesici, “Eğer bir an evvel bu önlemleri alırsak evvel temizlemek sonra kirletmemek ve arıttığımız suları da buraya vermemek üzere uygulamaları yaparsak 5 yıla kadar temizlenir. Olağana döndürülmesi için birinci evvel dinlendirilmeli ve hiçbir biçimde atık su verilmemelidir. Gerekli tedbirler alınır ve süratli bir formda başlayıp herkes ferdi ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirirse 5 yıl içinde kokusuz bir Marmara Denizi’ni tekrar görebiliriz. 10 yıla kadar da biyoçeşitliliği artar” diye konuştu.
DHA