Türkiye genelinde bu yıl sıcaklıklar ortalamanın üzerinde seyrediyor. Ülke genelinde ortalama sıcaklıklar aralık ayından beri mevsim normalleri üzerinde gerçekleşti. İstanbul’da da sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşmesi nedeniyle kimi ağaçlar aralık ayının sonunda ‘yalancı bahar’a aldanarak çiçek açmaya başladı. Prof. Dr. Doğanay Tolunay havaların mevsim normalleri üzerinde geçmesinden ötürü bitkilerin bahar geldiğini zannettiğinden çiçek açtığını anlattı. Bu durumun mevsimlerin kaydığının göstergesi olduğunu belirten Prof. Dr. Tolunay, tarımın ziyan göreceğinin habercisi olduğunu da belirtti.
’10 yılda bir görülürken artık 2-3 yılda bir görülüyor’
İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, bitkilerin bahar geldiğini zannettiğinden çiçek açtığını anlatarak, “Normal kurallarda İstanbul’da kasım ayından sonra sıcaklıklar aşikâr bir derecenin altına düşer. Aşağı üst 10 derecenin altına düştüğü vakit bitkiler kış uykusuna girer fakat sıcaklıkların 10 derecenin üzerine tekrar çıkması durumunda bitkiler bahar gelmiş üzere bir durumla karşı karşıya kalırlar. Sıcaklık artışıyla birlikte tekrar tomurcuklarını patlatıp çiçek açarlar. Biz bu duruma ‘yalancı bahar’ ismini veriyoruz. Son yıllarda daha sık müsabakaya başladık. Örneğin, 2021 yılının ocak ayında tekrar benzeri bir durumla karşılaşmıştık. Ondan evvel 2010 yılında bu olaya rastlamıştık. Hasebiyle görülme sıklığı giderek daralmaya başladı. Evvelce 10 yılda bir görülürken artık 2-3 yılda bir görülüyor. ‘Yalancı bahar’ olayıyla karşı karşıya kalıyoruz. Bu duruma biz ‘Gösterge’ diyoruz. Bitkilerin vaktinden evvel çiçek açması üzere olaylar daha sık görülmeye başlıyorsa, rekorlar kırılıyorsa, bu rekorlar daha yakın vakitler içinde kırılıyorsa bunlar iklimlerin değiştiğinin göstergesidir” dedi.
“Yalancı bahar ziraî üretimin azalması manasına geliyor”
Ağaçların erken çiçek açmasının hasadı olumsuz istikamette etkilediğini lisana getiren Prof. Dr. Tolunay, “İstanbul’da aralık ve ocak aylarında sıcaklık ortalama 10 santigrat derecenin üzerine çıkmıştı. Tekrar benzeri bir olayı görüyoruz, bitkilerin vakitsiz olarak çiçek açması iklim değişikliğinin bir göstergesi. Don ziyanları olarak isimlendirdiğimiz ziyanlara neden oluyor. Bitkiler hala kış uykusuna yatmadıkları için organlarında su olduğu için sıcakların anî olarak düşmesi bitkilere öldürücü tesirler yapabilir. ‘Yalancı bahar’ düşen sıcaklıklarla birlikte ziraî üretimin azalması manasına geliyor, bu durum iktisada kadar yansır. Son 72 yılın en sıcak Aralık ayıydı, bir rekor kırılmıştı. Ocak ayının birinci haftasında da bu sıcaklık artışları devam etti, ortalamanın çok üzerinde sıcaklıklar vardı” diye konuştu.
“Mevsimler kaymaya başladı”
Prof. Dr. Tolunay, mevsimlerde kaymaların başladığını anlatarak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ciddi bir kuraklık var. Türkiye’nin büyük bir çoğunluğunda yağışlar azaldı. Fırtınalar, orman yangınları üzere tabiat olaylarıyla daha sık karşılaşacağız. Mevsimler kaymaya başladı. Geçen sene de bunu görmüştük, kış daha geç gelmiş aralık sonuna kadar kar yağmıştı. Buna benzeri mevsimler ortası geçişlerin daha süratli olduğunu görüyoruz. Bahar mevsimlerinin kısaldığını kış mevsiminden direkt yaz mevsimine geçildiğini görüyoruz. İlkbaharda olması gereken yağışlar olmadığı vakit bitkilerin gelişimi yavaşlıyor, tarım bitkileri boylanamıyor. Bu mevsim kaymaları başta tarım olmak üzere bütün kesimleri yakından etkiliyor.”
