Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kabine Toplantısı sonrası duyurduğu “kademeli normalleşme” sürecinin ayrıntıları ortaya çıktı. Normalleşmede 4 kademeli sistemler oluşturulacak. Bu sistemler içinde de farklı katmanlar yer alacak. Bir vilayette yapılan PCR testleri sonucu kısıtlama yapılıp yapılmayacağına karar verilecek. Datalar uygulanırken de yalnızca PCR testlerine bakılmayacak. İkili kontrol ile datalar incelenecek. Katmanlar, PCR testi, test sonuçlarındaki artış suratının düşmesi, vilayetlerdeki hastanelerdeki doluluk, nüfusa nazaran hadise sayısından oluşacak.
Habertürk müellifi Muharrem Sarıkaya kademeli olağanlaşmanın ayrıntılarını şu sözlerle aktardı:
Bilim Kurulu’nda da bu sayılar gündeme gelmiş ve bir vilayetteki PCR sayısıyla birlikte hadise ve eğilimin de dikkate alındığı bir sisteme geçilmiş.
Buna “kompozit indeks” yani çok katmanlı dizin formunda bilgi seti oluşturulmaya çalışılmış.
Aktarıldığına nazaran, yalnızca 4 kademeli sistem olmayacak, her birinin içinde farklı alt katmanları da olacak.
Yani yalnızca bir vilayetteki nüfusun, yüz bin şahıstan alınan PCR testinin müspet çıkma oranına bakılmayacak.
Bununla birlikte o vilayetteki hadise sayısındaki artış suratının burnunun üst mı aşağı gerçek mu olduğu da göz önünde tutulacak…
Yapılan PCR test sayısındaki yoğunluk yahut azlık da datanın bir kesimini oluşturacak.
Çünkü bir vilayetteki nüfusa uygulanan PCR testinden müspet çıkanların sayısı tek başına sonuç üretmez; ne kadar nüfusa hangi sayıda yapıldığı da ehemmiyet arz eder…
Çünkü bir vilayette PCR testi az sayıda yapılmışsa, doğal olarak hasta sayısı da az olacağından dilediği üzere açılım yapabilir.
İşte uygulamanın kompozit indekse bağlanmasının nedeni de bundan kaynaklanıyormuş…
Yani bir vilayetteki hadise artış suratı yüksek seyrediyor, hastaneler doluyor ise PCR testindeki olayın az çıkmasına bakılmayacak.
Denetim yapılacak
Verilerin uygulanmasında da ikili kontrol sistemi çalışacak.
Bir tabip yahut hemşire PCR testini yaptığı kişinin kaydını sonuç çıkmadan aldığı için, o kişi sisteme anında düşüyor.
Ardından sonucu olumlu geldiğinde de karşısına bu bilgi işleniyor.
Dolayısıyla eksik yahut farklı gösterilmesi mümkün gözükmüyor.
Bu bilgiler vilayet pandemi şuralarıyla eş vakitli olarak Sıhhat Bakanlığı’nın güçlü bilgisayar sisteminde tutulduğu için vilayetler ortasında kayırmacılık yapma mümkünlüğünü da bırakmıyor. Hangi oranda hangi yasağın kaldırılacağına yönelik çalışma dün prestijiyle tamamlanmamıştı.
Ancak kıstas alınacak kademe bedelleriyle ilgili olarak OECD bilgilerinin temel alındığına vurgu yapıldı.
OECD datalarında yüz binde 5 altında okullar ve restoranlar dahil her yer açık ve sokağa çıkma kısıtlaması olmazken, yüz binde 50 üzerinde denetimli kısıtlamaya gidiliyor.
Türkiye’de bu oranların biraz üst çekilebileceğine vurgu yapıldı.
Yani yüz binde 200 çok yüksek risk, yüz binde 100 orta seviyeli risk, yüz binde 50 alçak seviyeli risk ve yüz binde 20 altı da risksiz küme olarak kıymetlendirilebilir.
Amaç, vilayetler ortasında rekabete dayalı bir davranış geliştirip, vilayetlerin rahat ortama kavuşmak için yarış içine girmeleri.
Ancak bir noktanın altını çizmem gerekir…
Vaka sayısının aşağıda kaldığı vilayetlere bakılırsa, yıllardır devletin ihtarıyla yüksek oranlı karşılaşıp bunu alışkanlık haline getirmiş vilayetler olduğu anlaşılır.
Yüksek olanların ise devletin ihtar baskısının çok görülmediği vilayetler olduğu görülür.
Dolayısıyla rekabetin yaratılmasında vilayetlerde oluşacak telaffuzun ve kamu vazifelilerinin nasıl davranacağının da değeri var.
Mart ayı neden seçildi?
Uygulamanın Mart ayına ötelenmesinin gerisinde masa başında yapılan indekslerin, alanda tesirli olup olmadığını görmeyi amaçladığı belirtildi.
Amaç hastalığın insidansının, yani belli bir nüfusta, muhakkak bir vakit dilimi içinde virüsün yayılma suratının nasıl seyrettiğini görmek olduğunu vurguladılar.
Burada emel 4 kademenin alt katmalarını belirlemekmiş.
Yani A, B, C, D alanında faaliyet gösteren işletmeler varsa, bunun birinci etapta hangi katmanda hangisinin açılacağına yahut yine yasağın hangi kademeye geçişte olacağı belirlenecekmiş. Örnek olarak okulları gösterdiler; ilkokullar haftanın iki günü açıldı, lakin bir hafta boyunca gidilmesine geçilmedi.
Bazı sınıflar da hala kapalı… Şayet binde 20 altında ilkokulların birinci 4 sınıfı 2 gün açılacaksa, yüz binde 15 altında bir hafta boyunca, yüz binde 12 altında 5-6-7’nci sınıflar, yüz binde 10 altında da tüm okullar ve üniversitelerin açılması üzere bir düzenleme olabilir.
Hemen ikazda bulunayım, bu sayılar yalnızca örnekleme için…
Aynı durum lokanta, kafe ve barlar için de geçerli olacak onlar da kademelenecek.
Bunun için uzun bir liste hazırlanmış.
Temel aldıkları evrak de geçen Nisan ayındaki kapanma ve açılma sürecinde Cumhurbaşkanlığı tarafından çıkarılan liste…
Bu listede işletmeler gruplanmıştı…
Burada birebir sistem uygulanıp, belirlenen 4 kademeden, alt, orta, yüksek ve çok yüksek düzeylere nazaran hangi işletme kümelerinin açılıp kapanacağına karar verilecekmiş.
Aylardır önerilen prosedüre nihayet gelindi.
Umarım sağlıklı bir formda uygulanır.
Unutulmaması gerekir ki yasağının vilayetinde kalkmasını isteyen de önlemini baştan alır…
Bu uygulamanın büyük kentlerdeki ilçelerde de geçerli olması gerekir…