Halk TV’de yayınlanan Can Coşkun ile Haber Masası programına konuk olan Afet Uzmanı Kubilay Kaptan, Marmara Denizi son periyotta esir alan ve süratle yayılan deniz salyası(müsilaj) nedir?, neden oluşur? nasıl kurtuluruz? sorularına ait açıklamalarda bulundu. Kaptan, deniz salyası için, “Maalesef doğal bir olay değil, olağanda sağlıklı bir denizde görülebilecek bir durum değil” sözlerini kullandı. Kubilay Kaptan şöyle devam etti;
“Bu sarsıntı nasıl oluşur sorusu üzere değil zira bunu sorsanız derdim ki zelzele dünyanın doğal bir olayı lakin deniz salyası maalesef doğal bir olay değil. Olağanda sağlıklı bir denizde görülebilecek bir durum değil.
Demek ki zati başlangıçta deniz salyasının sıhhatsiz, doğal olmayan mikrobik ziyanlı bir şey olduğunu görebiliyoruz. Nedenine gelince aslında apansızın ortaya çıktığı düşünülen bu mikrobik varlık birden teğe ortaya çıkmadı. Bir gelişim sonunda ortaya çıktı. Bakın Marmara denizi milyonlarca yıllık bir deniz ve dünya üzerinde nadide özelliklere sahip bir deniz. Nedeni hem bir iç deniz olması hem antik özelliklere sahip olması hem de buzul çağlar sırasında göle gölden denize, denizden göle, gölden denize tekraren dönüşmesi. Bu bize şunu söylüyor bu deniz içeresinde çok farklı canlılar, hem bitkisel olarak hem balıksal olarak türemiş ve varlıklarını sürdürmüş ve bunun etrafında de uygarlıklar oluşmuş.
Gayet doğal zira o kadar olağanüstü bir deniz mükemmel bir tabiat modülü ki bundan faydalanmak isteyen insanoğlu etrafına yerleşmeye başlamış. Kasvet aslında 1970’lerde başladı lakin kendini çok fazla göstermedi. Zira 1960’dan başlayarak Marmara Denizi’ne paralel kenti büyütelim mantığı bir gün geldi her kadim uygarlıkta denizden faydalanalım yerine denizi bizim için kullanalıma döndü. Bunun sonucunda kıyı şeridinde katiyen olmaması gereken yapılaşma 1200 metre aralık bırakarak yapılması gereken yapılaşma ray şeridinin tabanına indi. Gün geldi Ataköy, Bakırköy, Zeytinburnu, Bostancı, Maltepe, Kartal çizgisinde kıyı şeridinde hiç bir şey yokken, sonra kıyı yolu yapıldı ve yapılırken etraf tesirlerine hiç bakılmadı”
2000’lerin başında yapılan projeler
“Fakat 90’lar geldiği vakit birden teğe şu ortaya çıkmaya başladı, bilhassa 2000’lerin başından itibaren. Yapılan projelere bir sizle bakalım;
Marmaray yapıldı. Marmaray suya batırılmış tünel ve bu Marmaray yapılacak diye orada kazılan bütün toprak alındı Marmara Denizi’nin içinde bulunan ve dünyanın 3. büyük tesirli fay sınırının geçtiği çukura döküldü”
Kubilay Kaptan Marmara Denizi’ni ‘deniz salyası’ndan kurtarabilecek bir teknolojiye sahip olunmadığını belirtirken şöyle devam etti;
‘Deniz çırpınıyor’
“Zehir denizde birikti ve denizin altı ölmeye başladı ve deniz kendini kurtarmaya çalıştığı için bir çırpınışta bulunmaya başladı ve görüyorsunuz ki maalesef birçok yerde bunun sonucunu alamıyor şunun için alamıyor zira yardım eden de yok.
Bugün bizde bulunan hiç bir teknoloji bu salyayı temizleyecek bir kapasitede değil ne buna hazırlığımız var ne de teknik aletlerimiz var. Bu fakat yoğurdun kaynağını almaya benzer”
Can Coşkun’un sorduğu, “Deniz salyasından nasıl kurtuluruz? Bilim bize ne söylüyor? Denizin tabanını teknolojiyle temizleyebilmek mümkün mü? Bir daha yaşamamak için, Marmara Denizi’ni kurtarmanın yolları nelerdir?” sorularına ise Kaptan şu halde karşılık verdi;
“Dünyada deniz tabanı dahil olmak üzere denizi temizleyen ya da gölleri temizleyen birtakım mikroorganizmalarla çalışan kimyasallar var. Hayli pahal. Biz bunları şimdi kullanmıyoruz. Lakin bence bununla birlikte en kıymetli mevzu şu olmalı, uzun vadede Marmara Denizi’ni kurtarabilmek için yarın prestijiyle Marmara’nın etrafındaki bütün işletmeler, İzmit’ten başlayarak Trakya’ya kadar durdurulmalı ve bunlardan ileri teknik arıtma tesisleri olmayanların işletme ruhsatları iptal edilmeli”
‘Denizi kendi haline bırakın toparlayacaktır’
“Arıtma suyunu lütfen denize akıtmaktan artık vazgeçin. Marmara Denizi’yle uğraşmaktan vazgeçin kendi haline bırakın deniz kendini toparlayacaktır uzun müddette bile olsa. Fakat her attığınız ufacık bir mikrop bile her gün daha berbat yapıyor, Marmara’yı vefata götürüyor”