Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Su Eserleri Fakültesi’nden emekli ve TTKD bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, Marmara Denizi’ndeki müsilaj tehlikesiyle ilgili inceleme yaptı. Dr. Kesici, ‘deniz salyası’ ismi verilen, Marmara Denizi’nde son aylarda deniz yüzeyinde sarı- beyaz peltemsi katman, denizin iç kısımlarında da yeşil renkli ipliksi kümeler oluşturan mikroskobik alglerin ve denizanalarının çok çoğalması sonucu yapışkan koyu kıvamlı müsilajlaşma olayının hafife alınmaması ikazında bulundu.
Müsilaj oluşumunu, denizlerin çok kirlenmesi ve tükenişinin göstergesi olarak açıklayan Dr. Kesici, ne tabiat olayı ne de doğal olay olduğunu kaydetti. Kesici, “İnsanın denizlerde neden olduğu felakettir. Müsilaj, suların çok kirliliğinin göstergesidir, bulaşıcıdır, yayılmacıdır, geç kalınmakta ve ivedilikle bilinen tedbirler alınmalıdır” dedi.
Müsilajlaşmanın çoklukla tek hücreli mikroorganizmalar olan alglerin çok çoğalmasının en kıymetli göstergesi olduğunu belirten Dr. Kesici, diye konuştu.
‘İhmal Edilmemeli’
Deniz salyasının, denizlere, kanallara, tatlı su kaynaklarına, dereler ve yer altı sularına yayıldığına işaret eden Dr. Kesici, “Müsilajlama, toksik tesiri, makus koku ve manzara kirliliğiyle sularımızda denizdeki canlı hayatının yanı sıra etrafındaki birçok canlı tipini sıhhat, toplumsal ve ekonomik bakımdan da olumsuz etkilemekte. Her yıl çok oranda artış göstermesi nedeniyle bir an evvel bilimsel formüllerle tedbir alınması ve ihmal edilmemesi gereken ülkemizin öncelikli hususları ortasında yer almaktadır” dedi.
İç deniz Marmara’nın çok hassas istikrarlara sahip olduğunu kaydeden Dr. Kesici, diye konuştu.
‘Kirliliğin çarpıcı rakamları’
Müsilajın son günlerde esen kuvvetli rüzgar ve su hareketleri nedeniyle deniz üzerindeki görünürlüğü azalmış olsa da yok olmadığını belirten Dr. Kesici, “Tabakalaşma koylarda, boğazlarda, denizin iç kısımlarında topoğrafik yapıya bağlı olarak kıyı ve taban çamurlarında Erdek, Yalova Koyu, Çanakkale Boğazı’nın belli kesitlerinde hala katmanlar halinde görülmektedir” dedi.
Marmara Denizi etrafında, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 20’sinin yaşadığına dikkat çeken Dr. Kesici, evsel, endüstriyel ve ırmaklar aracılığıyla hem karasal hem deniz ulaşımından kaynaklanan kirlenme olayının büyük ölçüde olduğunu açıkladı. Arıtma tesislerinin çalıştırılmaması ve evsel kirliliğin sorunun temelini oluşturduğunu kaydeden Kesici, kirliliğe neden olan çarpıcı sayıları şöyle sıraladı:
‘Ölü deniz oldu’
Marmara’nın ‘ölü deniz’ haline geldiğini vurgulayan Dr. Erol Kesici, şubat ayında yalnızca makul bölgede artış gösteren alg kolonilerinin, ortam ve hava şartlarına (akıntı-rüzgar-taşınma) bağlı olarak tüm Marmara ve Ege Denizi’ne yayıldığını söyledi. Kesici, araştırma sonuçlarına nazaran, Marmara ve Ege’deki müsilajlaşmanın Batı Karadeniz ve Marmara Denizi’nin canlı çeşitliliğinin giderek azalması ve suların su yosunları tarafından işgal edilmesine neden olduğunu lisana getirdi.
‘Marmara denizi, tedavi edilerek dinlendirilmeli’
Deniz kirliliği sürdükçe salyaların yüzeyi kaplamaya, yayılmaya ve istilaya devam edeceğini belirten Dr. Kesici, alınması gereken tedbirleri şöyle sıraladı:
“Bitki ve hayvan popülasyonu istikrarının sağlanması, denizlerin kirletilmemesi kadar değerli olan öteki bir bilimsel formüldür. Yapışkan bir unsur olan deniz salyası hava şartlarının değişmesiyle yok olmaz. Salyaya maruz kalan seyahat, taşıma, balıkçı ve öteki tüm tekneler, balıkçı av araçları, kıyıdaki kumluk taşlık alanlar kimyasal husus kullanmadan mekanik formüllerle temizlenmelidir. Denizden ağır bir biçimde salya oluşumlarının toplanması zorunluluktur. Müsilajlaşmanın adeta tohumları olan alg kümeleri kıyı, deniz içinden (dip çamurundan) mekanik formüllerle toplanmalıdır. Denizlerimize verilen atık sular ‘derindeniz deşarj’ sistemleri yerine ‘kademeli arıtma’ metotları sonucunda verilmeli ve denizlerimiz kirletilmemelidir. Ekolojik bir yıkıma gerçek sürüklenen Marmara Denizi, tedavi edilerek dinlendirilmeli, müdafaa altına alınmalıdır. Bilimsel çalışmalar için deniz suyu su kalitesi, klorofila ölçüsü, görünürlük, zoo ve fito-plankton cinslerinin tıp ve ölçüsünü belirleyen erken ikaz sistemleri oluşturulmalı. Kıyı ve derinliğe bağlı deniz iç kesitinde istilayı önlemek için bir an evvel harekete geçilmelidir.”
DHA