TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin hazırladığı günlük insan hakları raporları incelenerek oluşturulan bilgi notuna nazaran, 2015- 2019 yılları ortasında öğrencilerin tabir, toplantı, şov ve örgütlenme özgürlüklerini kullanırken hak ihlallerine maruz kaldığı 342 olay bildirildi.
BBC’den Ayşe Sayın’ın haberine nazaran, en çok ihlal bildirilen birinci 10 vilayet sırasıyla, Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Eskişehir, Adana, Diyarbakır, Mersin, Van ve Kocaeli oldu. Araştırmaya nazaran 342 olayın 81’i üniversite yerleşkelerinde gerçekleşirken, yerleşke içindeki şiddet sonucu 252 öğrenci yaralandı.
Bu periyotta en fazla hak ihlali bildirimi yapılan 5 yerleşke sırasıyla, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Ege Üniversitesi, ODTÜ ve Akdeniz Üniversitesi yerleşkeleri oldu. Üniversitede yaşanan hak ihlallerinin yarısına yakınını (yüzde 49) toplantı ve şov hakkına yönelik ihlaller oluştururken; ihlallerin yüzde 37’sinin örgütlenme özgürlüğüne, yüzde 14’ünün ise söz özgürlüğüne yönelik olduğu belirtildi. Bu periyotta 658 öğrenci hakkında ceza davası açılırken, 152 öğrenciye toplam 506 yıl 1 ay mahpus cezası verildi.
Açılan davalarda en sık tekrarlanan suçlamalar ise Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Yasası’na muhalefet, misyonu yaptırmamak için direnme, yasadışı örgüt propagandası, yasadışı örgüt üyeliği, cumhurbaşkanına hakaret oldu.
Raporda şu değerlendirmelerde bulunuldu:
Akademik özgürlük ve üniversite özerkliği açısından bir ‘yumuşak hukuk’ evrakı niteliği taşıyan 1988 Lima Bildirgesi de ‘öğrencilerin rastgele bir ulusal ve memleketler arası sorun hakkında görüşlerini ferdi yahut toplu olarak tabir edebilmeleri’ için gerekli şartların sağlanmasını üniversitelerin yükümlülükleri ortasında sayar. Ne var ki hükümetlerin insan hakları ve demokrasi bedellerine bağlılıktan açıkça uzaklaştığı ve buna bağlı olarak hem demokratik yurttaşlık alanına hem de akademik özgürlük ve üniversite özerkliğine yönelik baskıcı/otoriter uygulamaların global ölçekte yaygınlık kazandığı günümüz şartlarında, öğrencilere yönelik hak ihlallerinde de tasa verici bir artış kelam konusu.