Gazetecilere konuşan Akar, Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemi sebebiyle ABD ile yaşadığı tansiyonu kıymetlendirdi. Yunanistan’ın Girit Adası’nda bulundurduğu Rus imali S-300 hava savunma sistemlerini örnek veren Akar, Varşova Paktı üyesi olup sonradan NATO’ya katılan birçok Avrupa ülkesinde hala Sovyet devrinden kalma silah sistemlerinin olduğunu vurguladı. Akar, “Bu silahlar da pekala NATO içinde sistemde tutuluyor. Girit’teki S-300’lerde nasıl bir model kullanılıyorsa, biz de bunu müzakereye açacağız” dedi. Geçtiğimiz Kasım ayında Yunan medyasına yansıyan haberlerde, Yunanistan’ın Girit atış poligonunda Rusya’ya ilişkin S-300 hava ve füze savunma sistemlerini test ettiği aktarılmıştı.
‘Girit modeli’ nedir?
Yunanistan’ın Akdeniz’deki Girit Adası’na konuşlandırdığı S-300 hava savunma sistemleri 1997 yılında Güney Kıbrıs Rum Kesiti tarafından, Rusya’dan satın alındı. Kardak krizi ve sonrasında peşi sıra yaşanan gelişmelerin akabinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bölgedeki hava üstünlüğünü dengelemek isteyen Rumlar, Rusya’dan S-300 hava savunma sistemlerini satın almak için bir mutabakat yaptı. Mutabakatın açıklanmasının akabinde Türkiye ve KKTC, Rum Kesiti’nin S-300 sistemleri almasına sert reaksiyon gösterdi ve füze sistemlerinin aktive edilmemesi için önleyici hücum yapılabileceği istikametinde ihtarda bulundu.
ABD, Rum Kesiti’nin S-300’leri satın almasına reaksiyon gösterirken, Avrupa Birliği ise tansiyonun artmasının Güney Kıbrıs Rum Kesiti’nin üyelik sürecini olumsuz etkileyeceği istikametinde bir açıklama yaptı. Tüm bu gelişmelerin akabinde 1998 yılında Rum Kısmı, S-300’leri adadan çıkararak Yunanistan’ın Girit adasına transfer etme kararı aldı. Yunanistan bunun karşılığında Rum Bölümü’ne alternatif silahlar verdi. 2007’ye kadar silahları kiralayan Atina idaresi, 2007 yılında ise büsbütün satın aldı.
15 yıl boyunca Girit Adası’nda atıl bir formda bekleyen S-300 hava savunma sistemleri, 2013 yılında birinci defa bir tatbikatta Yunanistan tarafından denendi. Yunanistan’ın daha sonraki tarihlerde İsrail uçaklarının S-300’lere karşı eğitim yapabilmesi için sistemleri aktive ettiği argüman edilse de, taraflar bunun Rusya’yla yapılan mutabakata karşıt olduğunu belirterek tatbikat savlarını yalanladı.
3 NATO üyesi ülkede S-300 bulunuyor
Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alması eleştirilirken, Türkiye üzere NATO üyesi olan Yunanistan, Bulgaristan ve Slovakya’da Rus imali S-300’ler bulunuyor.
Sovyetler Birliği devrinde geliştirilen S-300 hava savunma sistemleri, Türkiye’nin Rusya’dan almayı planladığı S-400 sistemlerinin bir evvelki versiyonu. Karadan havaya fırlatılan S-300 sistemi 1978 yılından beri kullanımda bulunuyor. Bugüne kadar ortalarında Çin, Kazakistan, İran, Suriye ve Venezuela’nın bulunduğu çok sayıda ülke S-300 sistemlerini Sovyetler Birliği’nden, daha sonra da Rusya’dan satın aldı.
S-400 hava savunma sistemlerinin evvelki versiyonu sayılan S-300’ler bugün kimileri NATO üyeleri olmak üzere çok sayıda ülkede bulunuyor.