Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, açılmalar sonrası İstanbul’un durumu ve geçen hafta Türkiye orta sonuçları açıklanan ve 10 bin 30 kişinin dahil edildiği CoronaVac Faz 3 çalışmasının sonuçlarını kıymetlendirdi. Şu anda İstanbul’da enfeksiyon insidansı (yeni olguların nüfusa oranı) ve test müspetlik oranlarının artış gösterdiğini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, “Dışarıda açık havada kalabiliyorsanız arayı de koruyarak tahminen bir kahve içebilirsiniz. Lakin sayıyı da çok düşük tutmak lazım, açık havayı tercih etmek lazım, kapalı ortama girmek için şimdi çok erken” dedi.
Prof. Dr. Yavuz, İstanbul’da kapalı yerlerde maskesiz bir formda kahve içmek için şimdi erken olduğunu vurgularken, aşıya dair “Sağlık çalışanlarına ikinci doz 28. günde değil, 14. günde yapılmalıydı” biçimindeki tartışmaları da yorumladı. Prof. Dr. Yavuz, “Sağlık çalışanlarının iki doz aşılaması enfeksiyonun düşüş gösterdiği periyotta bitmişti esasen. Bu aşıdaki çalışmalarımızda asıl yüksek aktifliğin 21. günden sonra oluşmaya başladığını gördük. Münasebetiyle bu halde bir uygulama ile daha fazla hastalığı ve mevti tedbire tarafında hesaplamalar yapılarak bu biçimde uygulandı” dedi. Geçtiğimiz hafta Türkiye’deki Faz 3 orta sonuçları açıklanan ve Türkiye’de de yaygın kullanıma geçilen Çinli Sinovac firmasına ilişkin CoronaVac aşısından elde edilen bilgilere de değinen Prof. Dr. Yavuz, Brezilya’dan açıklanan sonuçlarla Türkiye’deki çalışma sonuçlarının farklı olmasının nedenlerini de anlattı.
“İstanbul artış eğiliminde ben kapalı ortamda maskemi çıkarmam”
Şu anda İstanbul’da enfeksiyon insidansı (yeni olguların nüfusa oranı) ve test müspetlik oranlarının artış gösterdiğini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, “Dolayısıyla kapalı bir ortama girip orada maskesiz kaldığımız vakit, enfeksiyon edinme riskimiz de yüksek olarak bedellendiriliyor. Ben şahsen bu türlü bir riski almak istemem. Lakin açık havaya çıkıyorum, yürüyüşümü yapıyorum. Beşerlerle maskem varken görüşüyorum elbette. Dışarıda açık havada kalabiliyorsanız arayı de koruyarak tahminen bir kahve içebilirsiniz. Ancak sayıyı da çok düşük tutmak lazım, açık havayı tercih etmek lazım, kapalı ortama girmek için şimdi çok erken” dedi.
“Varyant suşlar yaygınlaşmadan bir an evvel aşılanmalıyız”
Faz 3 klinik çalışmaları Türkiye’de de yapılan inaktif virüs aşısı CoronaVac aşısına dair yeni dataları de pahalandıran Prof. Dr. Yavuz, “Şu ana kadar yaptığımız değerlendirmeler, bu aşının hafif ya da ağır, hastalığı azaltmada gereğince tesirli olduğu tarafında. Bu nedenle bilhassa bu varyant suşlar da çok yaygınlaşmadan, aşı çalışmalarının çok süratli yürütülmesi gerekiyor. Bunu bilhassa vurgulamak istiyorum, zira aşılardan varyant suşlar kaçabilir mi, diye de bir telaş var ve münasebetiyle aşı sırası gelenlerin, hiçbir formda vakit kaybetmeden çabucak gidip aşısını yaptırması, şu anda en büyük sorumluluğumuz bu. Enfeksiyon ve test olumluluk oranlarımız artıyor, açılmaların da olması bunu daha da artıracak mı tasası de yaratıyor. Kim aşı sırası geldiyse, hiç vakit kaybetmeden gidip aşısını olsun ki çok süratli formda aşılama yapabilelim. Şu an en büyük önceliğimiz bu” halinde konuştu.
“İnaktif aşıda aktiflik, 21. günden sonra başlıyor”
Aşıların koruyuculuğunun, kaç doz yapılması gerekiyorsa o doz üzerinden aşikâr bir müddet geçtikten sonra başladığına işaret eden Prof. Dr. Yavuz, şu bilgileri verdi:
“Mesela CoronaVac çalışmasında 28 günden evvel, (0-14, onun üzerinden de 14 gün geçtikten sonra) çok güvenebileceğimiz bir aktiflik olmayacağını düşünerek şu anki doz aralığı belirlendi. Bu aşının bizdeki Faz 3 çalışması 14 gün ortayla iki doz formunda yapılmıştı, o da süratli aşılama yapmamız gerekirse diye sanki 28 gündeki kadar olmasa da 14 günde de düzgün bir aktiflik oluyor mu diye görmek için o denli tasarlanmıştı. Lakin çalışmada gördük ki 21’inci günden sonra müdafaa başlıyor. Plasebo kümesi ile aşı kümesi ortasındaki fark, 21’inci günden sonra başlıyor. O da 21’inci günden sonra diyelim ki müdafaa yüzde 50 ise 28’inci güne ulaştığı vakit yüzde 70, daha da vakit geçtikçe daha yüksek seviyelere ulaşıyor. Bizim bu aşı çalışmasında 0-14 günde yaptığımız kümede da (yani iki dozu 14 gün ortayla yapsak da) 21’inci günden evvel bir aktiflik olamıyor maalesef. Aşının müdafaasına güvenebilmemiz için iki dozu yaptırıp üzerinden de 14 gün geçmesini beklemek zorundayız. Yoksa o ortada etkinlikler istediğimiz düzeyde olmayabilir.”
“Daha çok kişiyi korumak ve mevti önlemek için 28 gün ortayla yapılıyor”
İnaktif virüs aşılarında iki doz ortası açıldığında antikor düzeylerinin çok daha yüksek olmasının kesin bir bilgi olduğuna da değinen Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yani bağışıklık düzeyi daha yüksek oluyor. Bu da çok kritik bir datadır. Zira toplamda vatandaşların korunması, ölümlerin engellenmesi açısından, tesirli bir bağışıklık cevabı elde edebilmek ve bunun müddetinin de uzun olması hepimiz açısından çok değerli. Sıhhat çalışanlarının, bilhassa enfeksiyonun düşüş gösterdiği periyotta aşılamaları bitmişti esasen. 28 gün olmadan oluşan müdafaa çok düşük düzeylerde. Zati 21’inci günden evvel yok bu türlü bir muhafaza. 21’inci günden sonra da yavaş yavaş başlıyor. Bizim çalışmamızda en azından bu türlü görüldü. Bu biçimde yapıldığı vakit çok daha fazla insanı, daha uzun periyodik koruyarak, daha fazla hayat kurtarma olasılığınız yüksek. Bu bilimsel bir gerçek.”
“Aşıdan sonra hastalanabilirsiniz ancak hafif geçirirsiniz”
Aşı olduğu halde hastalandığını belirtenlerin durumuna da değinen Prof. Dr. Yavuz, aşılarda en değerli şeyin ağır hastalık yahut ölümlerden müdafaa beklentisi olduğunu belirterek “İki doz aşısını olup üstünden 14 gün geçtikten sonra da şahıslarda hastalık olabilir mi? Evet olabilir. Lakin elimizdeki datalar şu an şunu gösteriyor, ağır hastalanma riski sıfır. Lakin ortadaki devirlerde ağır hastalık geçirebilirler. Aşının temel aktifliğinin başlamasını beklediğimiz süreç, iki doz aşının akabinde 14 gün geçtikten sonraki süreç. Bu noktada ağır bir hastalık şu ana kadar görülmedi. Bu çok düzgün bir şey. Umarım varyantlarda da tıpkı aktifliği gösterir. Birinci dozdan sonraki 21’inci günden sonra hastalananlarda da hastalığı hafif geçirme talihi, aşısız kesite nazaran çok daha yüksek” dedi.