Altınbaş Üniversitesi Birinci ve Acil Yardım Program Lideri Öğr. Gör. Hasret Karagöl, Kırık yaralanmalarında gerçek bilinen yanlışlar hakkında bilgi verdi.
Kırıklarda ağrının yalnızca kırık bölgesinde olmayıp daha geniş alanda da hissedilebileceğine dikkat çeken Karagöl şunları söyledi:
“Hareket ettirebiliyorsan kırık yoktur” demek yanlış
“Ağrı yalnızca kırık bölgesinde vardır bilgisi yanlıştır. Ağrıyı az olarak yorumlayıp harekete devam edildiği durumlarda kırıktaki ayrışma ölçüsü artabilir. Bu da basitçe tedavi edilebilecek hastalarda düzgünleşme dönemini uzatacaktır. Hareket sonucu az ya da çok ağrı oluşması, ağrı eşiğine bağlı olarak şahıslarda farklılık gösterebilir. ‘Kırık olsa kolunu kullanamazdı. Hareket ettirebiliyorsan kırık yoktur. Kırık olsaydı basamazdı ve kırık olsaydı yürüyemezdi’ üzere yaklaşımlar yanlıştır. Kazalarda önemli bir sorun olup olmadığını anlamak için o bölgeyi rahat kımıldatabiliyor muyuz? diye sorulduğunu ve ‘kımıldatabiliyorsak rastgele bir kırık yok’ diye düşünülmesi de yanlıştır. Meğer bazen kırık bir kemiği kımıldatmak mümkündür. Hastalar hastaneye ulaşmadan evvel basabilirler, sekerek yürüyebilirler lakin sonuç olarak hastanın basıyor ya da yürüyor olması kırığın olmadığını düşündürmez”
“Yumurta sürmek, et bağlamak yanlış”
Kırığa yumurta sürenlerin, balık saran ya da et bağlayanların olduğunu söyleyen Karagöl, bütün bu uygulamaların yanlış olduğunu vurguladı.
Karagöl, “İlk yardım olarak yaralanan bölgeyi kalpten üstte tutmak, ince bir bez üzerinden 2-3 saatte bir 15-20 dakika müddet ile buz uygulamak, bandaj ile sarmak faydalı olacaktır. 1-2 gün içinde ağrı geçmezse bir uzmana başvurmak gerekir. Lakin hareket kısıtlılığı, önemli derecede şişlik, aksama, basamama, hareket kısıtlılığı, form bozukluğu, parmaklarda morluk üzere bulgular varsa çabucak bir uzman tarafından kıymetlendirilmesi gerekir” diye konuştu.
“Kırıklarda şok gelişebilir”
Özlem Karagöl tekliflerini şöyle sürdürdü:
“Oluşabilecek ödem nedeniyle saat ve yüzük üzere takılar çıkarılmalı, yaralı bölge üstte tutulmalıdır. Kanama varsa yahut kırılan kemiğin ucu dışarıda ise pak bir gazlı bezle derhal sarılmalıdır. Yerinden oynayan eklem yerleştirmeye çalışılmamalıdır. Kırık, yakınındaki damar, hudut ve kaslarda yaralanma ve sıkışmaya sebep olur, kesimli kırıklarda kanamaya bağlı şok gelişebilir.
“Kırık bölge sabitlenmeli”
Ayrıca sıhhat takımları gelene kadar kazazedenin bedeni sıcak tutulmalı ve rastgele bir yiyecek içecek verilmemelidir. Yardım gelmediği takdirde, hastanın nakledilmesi gerekiyorsa kırığın etraf dokuları zedelemeden desteklenmesi gerekir. Bunun için hasarlı bölgeyi hareketsiz kılmak gayesiyle tahta takviyeler kullanılır. Şayet varsa atel ismi verilen gereçlerle kırık yer desteklenmelidir. Lakin bu takviye mutlaka çok sıkı olmamalıdır. Hasar gören nokta her iki taraftan sarılarak kıpırdayamayacak formda sabitleştirilmelidir. Bacakta meydana gelen kırıklarda, kırık kuşkusu varsa katiyetle uzman yardımı gelene kadar ayağa kalkmamak gerekir.”
DHA