AKP’nin seçim ve siyasi partiler yasalarında yaptığı çalışmada son noktaya gelindi. Seçim barajının yüzde 7 olarak önerilmesi katılaştı. Bir seçim bölgesinde önde olan partilere milletvekili koltuklarının tamamını almaya imkan sağlayan daraltılmış bölge sistemi taslağın en kritik hususu.
İktidar çizgisinde yayın yapan Hürriyet’ten Nuray Babacan’ın haberine nazaran, AKP, Cumhur İttifakı’ndaki ortağı Milliyetçi Hareket Partisi’ne (MHP) götüreceği seçim ve siyasi partiler kanunlarındaki değişikliklerin çerçevesini netleştirdi.
AKP Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın teklifleri dikkate alınarak hazırlanan taslak metin yakında MHP’ye götürülecek, görüşmelerden sonra son halini alacak.
Yüzde 7’de uzlaşma kolay
* Teklife seçim barajının yüzde 7 olarak konulması katılaştı. İttifak içi partilere ayrıyeten baraj getirilmesi teklifinden vazgeçildi. Babacan’ın haberinde MHP’nin yüzde 7 barajına sıcak baktığı yorumlarının yapıldığı belirtiliyor. Kaldı ki yüzde 7 oranını Bahçeli geçmişte şahsen söylem etmişti.
Daraltılmış bölge neden tartışmalı?
* Habere nazaran çalışmada dar ya da daraltılmış bölge teklifleri de ele alındı. Simülasyon yapıldı ve bilhassa büyükşehirlerdeki seçim etraflarının daraltılması, her seçim bölgesinde en fazla 5-7 milletvekili olmasının önerilmesine karar verildi. Babacan’ın haberinde sistemin detayları yer almadı lakin daha evvelki uygulama örnekleri çok tartışmalıydı. Örneğin 1987 genel seçimlerinde Turgut Özal’ın ANAP’ı yalnızca yüzde 36 oy oranıyla birinci çıkmasına karşın bu sistemle Meclis’in yüzde 65’ine hakim olmuştu. O seçimde 7 milletvekili çıkaran Ordu ili 4 ve 3 milletvekili çıkaran iki bölgeye bölünmüş, ANAP iki bölgede küçük oranlarla birinci çıkınca 7-0’lık bir zafere imza atmıştı. Bu haliyle daraltılmış bölge birinci partiye çok orantısız avantaj sağlıyordu. 5-7 milletvekilliği çıkaran bölgelerin YSK değil İçişleri Bakanlığı tarafından bölüneceği de unutulmamalı. Eski haline misal biçimde yasalaşırsa oy oranlarının ulusal iradenin odaklandığı Meclis aritmetiğine birebir formda yansımayacağı ortada.
İYİ Parti formülünün önü kesiliyor
* Seçimlerden sonra partilerden istifa edenlerin kurduğu parti kümelerinin, seçimlere katılma kaidelerinden biri olmasından vazgeçiliyor. 20 milletvekiline sahip olmak, seçime katılma kaidelerinden biri olmayacak. Haberde yer alan bu hususun manası 2018 seçimlerinden evvel CHP’nin 20 UYGUN Parti’ye ödünç milletvekili vererek seçime girmesini sağlaması üzere uygulamaların önüne geçmek.
Transferle küme kurmak anlamsızlaşıyor
* Ayrıyeten sonradan kurulan partilere ait sınırlamalar getiriliyor. Bu partilerin TBMM’nin idaresinde, komitelerinde ve öteki vazifelerinde otomatik olarak misyon almasının önü kapatılacak. TBMM Başkanvekili, yönetim amiri, katip üye ve kurul üye sayıları, partilerin seçimden çabucak sonraki milletvekili sayısına nazaran belirlenecek. Milletvekili sayısı değişse bile bu dağılım değişmeyecek. Taslakta yer alan husus yasalaşırsa kurulacak kümelerin da bir fonksiyonelliği kalmıyor.
Hazine yardımı zorlaşıyor
Siyasi partilerin Hazine yardımından yararlanması zorlaştırılacak. Hazine yardımı için kimi kriterler konulacak. Bu kriterlere uymadığı öne sürülen partilerin Hazine yardımı kesilecek. AKP ve MHP’de, HDP’ye verilen Hazine yardımıyla ilgili çeşitli görüşler lisana getiriliyor.
Haberde yer alan başka unsurlar şöyle:
Muhtarlara farklı seçim
Muhtarlık seçiminin, lokal seçimlerden 6 ay evvel ya da sonra yapılması önerilecek. Birinci seçimde hak kaybının doğmaması için bu düzenlemenin geçerli olmasından evvel seçilen muhtarlar tek sefer, 5 yıl değil 5.5 yıl misyon yapacak. Müddetleri kısalmayacak, uzatılacak. Buna ait düzenleme için anayasa değişikliği ve muhalefet takviyesi gerekecek.
Seçim heyeti başkanları
Yüksek Seçim Kurulu’nu (YSK) ilgilendiren kıymetli bir değişiklik de vilayet ve ilçe seçim heyetlerinin başkanlıklarında yapılacak. Bu misyonu, vilayetlerin en kıdemli hâkimi üstleniyor. Buna son veren bir düzenleme yapılacak. Vilayet seçim şuralarının liderlerini YSK seçecek.