Dünyada besin fiyatı artışlarının 5 ay daha devam etmesinin Türkiye için şanssızlık olduğuna dikkat çeken Habertürk iktisat muharriri Abdurrahman Yıldırım, “Dışarıdan gelecek fiyat artışlarını yumuşatacak tek araç olarak geriye döviz kuru kalıyor. Döviz kurunun gerilemesinin dünya fiyat artışlarını ne ölçüde karşılayacağı kestirilemez lakin son 3 ayda yüzde 20 düşüş gösterdiğini hatırlatalım. Besin fiyatlarında umut yılın ikinci yarısında diyelim.” tabirlerini kullandığı yazısında besin fiyatlarının haziran ayında düşeceğini işaret etti.
Tarımsal üretimin rekor kırdığı bir yılda rekor ithalat
2020’de toplam 19.6 milyar dolarlık ziraî eser ithal edildiğine dikkat çeken Yıldırım, “1996 yılından beri bu fiyatta bir ithalat yok. Yıllık artış suratı da yüzde 11. Üstelik rekor ithalatı ziraî üretimde rekorun kırıldığı bir yılda yaptık. TÜİK bilgilerinden geçen yıl tahıllar, meyveler ve sebzelerin üretimi ölçü bazında 2020 yılında toplam yüzde 5.9 artarak 124.1 milyon tona çıktı.” dedi.
“Şeytan bunun neresinde?”
Yıldırım ziraî ithalat zerzevat meyve fiyatlarına yansımasına yönelik şöyle yazdı:
“Milli gelir içinde tarım büyümesi de bunu doğrular nitelikte. Yılın dokuz aylık devrinde GSYH yüzde 0.5 büyürken, ziraî GSYH yüzde 5.3 arttı. Bundan evvelki daha yüksek ziraî GSYH artışı yüzde 9.5 ile 2015 yılındaydı. Yani tarım üretim ve katma paha açısından son yılların âlâ yılını yaşadı. Buna karşın de ithalat rekoru ile karşılaştık. Şeytan bunun neresinde diye sormadan edemeyeceğiz.
Küresel çapta fiyatlardaki yüksek artışın tesiri büyük üzere. FAO bilgileriyle pandemi sonrasındaki 8 ayda besin fiyatları dolar bazında yüzde 24.5 arttı. Aldığını kıymetli alıyorsun, sattığını da kıymetli satıyorsun. İthalat da, ihracat da meblağ bazında daha yüksek çıkıyor.
İkinci etken de pandemi nedeniyle stokları güçlendirme maksadıyla daha fazla ithalata başvurulmasıdır. Çabucak her ülkenin stoklarını artırmasıdır.
Fiyat neden rekorda?
Peki bizim ziraî üretim rekorumuza ne oldu? Üretim rekoruna karşın biz gıdayı neden genel enflasyonun yüzde 50 üzerinde tüketmek zorunda kaldık? 2020 yılını TÜFE yüzde 14.6 artışla kapatırken besin fiyatlarının yüzde 21.6, taze meyve zerzevat yüzde 34 arttı.
Nedenlerden biri dünyada besin eserleri fiyatındaki artıştır. Ayçiçek yağında yaşadığımız düzgün bir örnektir. Buna döviz kurunun artışı yahut TL’nin yüzde 20 kıymet kaybı da eklenince dünyadaki fiyat değişiminin yurt içine tesiri uygunca büyüdü.”