Ekonomist Selçuk Geçer, Savaş Kerimoğlu ile Günaydın Türkiye programında konut piyasasında yapılan manipülasyonu anlattı. “Barınma hakkı insanların elinden alınmış durumda” diyen Geçer, “Ne yazık ki konut piyasasında inanılmaz bir manipülasyon var. Hem satıcı cephesinde hem de kiracı cephesinde vahim bir manipülasyon var” tabirini kullandı.
“Devlet neden hala bu mevzuyu regüle etmiyor anlamak mümkün değil. Enflasyonun yüzde 14 olduğu ortamda kiralar neredeyse yüzde yüz çatır çatır artıyor” diyen Geçer, şöyle devam etti:
“Peki nasıl artıyor bu kiralar?”
Kiracısını çıkartan adam, kirasını direk yüzde yüz, yüzde yüz elli arttırıyor, bir anda güncelliyor yani o denli artırım falan yapmıyor. Diyelim ki kiracısı 1000 TL ye oturuyor 1 yıl sonra çıkıyor çıktığında oranın kira pahası 4000-5000 TL oluyor.
Bu bir manipülasyondur aslına bakarsan zira bir iki kişi bunu yapıyor ondan sonra sürü psikolojisiyle herkes bunu yapmaya başlıyor ve fiyatlar yapay bir halde yükseliyor.
“Devlet sessiz kalıyor”
Kiraların, enflasyonun üzerinde yükselmesine devlet sessiz kalıyor, ya da satış fiyatlarının enflasyonun çok çok üzerinde olmasına devlet sessiz kalıyor bunu anlamak mümkün değil.”
Geçer, Kerimoğlu’nun “Peki buna müdahale etme bahtı var mı? Belli bir düzenleme yapıp fiyat istikrarı sağlanabilir mi?” sorusuna ise şu karşılığı verdi:
“Kiralar genelde fiyatlara nazaran belirleniyor, yani çarpan tesiriyle kirayı belirliyorlar, diyor ki benim konutumun kıymeti 100 bin TL ise kira pahası de 20 yılda kendisini karşıladığını var sayarsak, 20 yıl bölü 12 yapıyor aylık bedelini buluyor, Türkiye’de bu türlü bir matematik uygulanıyor.
Aslında bu işin ortalaması bir meskenin fiyatının kendisini 12 yılda kirayla amorti etmesidir. Bizde şöyle yapılıyor, satış fiyatı belirlenirken 20, 25, 30 yıl üzerinden hesaplanıyor ancak kira fiyatı belirlenirken 12 yıl üzerinden hesaplanıyor bu da fiyatı yükseltiyor. Ya da bir başkası faize nazaran hesap yapıyor.
“Devlet ne yapabilir sorusunun karşılığı çok basit”
Devlet, bu fiyat artışlarını desteklemek yerine, bunlara yol vermek yerine, çanak tutmak yerine hatta kendileri de bu işin önünden gitmek yerine bir an evvel regülatör kurumlarını devreye koyması gerekir.
Normal şartlarda Türkiye’de uzun yıllar boyunca TOKİ, emlak konut üzere kurumların yaptığı iş buydu yani fiyatları yükseltmek yerine fiyatları düşürmek için bu kurumlar vardı. Fırsatçı müteahhitlere göz açtırmazlardı. Bizde şu an TOKİ, emlak konut üzere kurumların fiyatları olağan piyasadaki müteahhitlerin fiyatından daha kıymetli olduğu için müteahhitler de onları takip etmeye başlıyor. Yani enflasyon falan hak getire. Konut kesiminde devlet eliyle yapılan bir fiyat istikrarsızlığı var.