Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, resmi ziyaret için gittiği Ruanda’da soykırım anıtında yaptığı konuşmada, “Sorumluluklarımızı tanımaya geldim” dedi.
“Fransa’nın Ruanda’da rolü, geçmişi ve siyasi bir sorumluluğu var” diyen Macron, vaktin Fransız hükümetinin soykırım uygulayan Ruanda idaresinin fiilen yanında olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanı Macron, Fransa’nın sebep olduğu acıları çekenlerin yüzüne bakma ve acılarını kabul etme misyonu olduğunu belirterek ülkesinin doğrular konusunda uzun mühlet sessiz kaldığını kaydetti.
Suç iştirakini kabul etmedi
“Fransa kabahat ortağı değildi. Dökülen kan, onun silahlarına ya da askerlerinin ellerine bulaşmadı” tabirini kullanan Macron, Fransa’nın 1990’dan miras kalan çatışmaya dahil olarak ülkedeki duruma ait ihtarları dikkate almadığını söyledi.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, ülkesinin bölgesel çatışma yahut sivil savaşı önlemeye çalışırken tüm ihtarları kulak arkası ederek soykırım uygulayan bir kişinin yanında durduğunu, bu formda çok makus biten döngüye dahil olduğunu lisana getirdi.
Son 10 yılda Ruanda’yı ziyaret eden birinci Fransa Cumhurbaşkanı olan Macron konuşmasını, “Ancak bu karanlık vakitleri geçirenler affedebilir, bize kendimizi affetme ikramını verebilir” tabirini kullandı.
‘Soykırımda ağır sorumluluğu var’
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a, martta Ruanda soykırımına ait sunulan raporda, Fransa’nın soykırımda ağır sorumluluğu bulunduğu lakin cürüm ortağı olduğunu gösteren bir şey olmadığı belirtilmişti.
Dönemin Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın, soykırımda değerli rol oynadığı vurgulanan raporda, “Fransa, soykırım hazırlığı konusunda kör davrandı” sözü kullanılmıştı.
Raporda, Fransa’nın soykırımı yapan hükümete silah temin etmesinin ve Fransız askerlerinin Ruanda ordusuna eğitim vermesinin gerisinde ülkenin etnikçi yaklaşımının olduğu aktarılmıştı.
Ruanda hükümetinin teşebbüsüyle ABD merkezli “Levy Firestone Muse” hukuk firmasının hazırladığı raporda da, Fransa’nın Ruanda soykırımında önemli sorumluluğu bulunduğu ve Fransız hükümetinin Hutu rejiminin soykırım gündeminden habersiz olmadığı, öngörülebilir bir soykırıma imkan tanıdığı vurgulandı.
Ruanda soykırımı
Ruanda’da 1994’te Hutular, devrin Devlet Lideri Juvenal Habyarimana’nın uçağının düşmesinden sorumlu tuttukları Tutsilere karşı soykırım başlatmıştı. Ülkede 100 gün süren katliamda 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetmişti.
Fransa, soykırımı yapan Hutu hükümetinin uzun mühlet destekçisi olduğu için milletlerarası kamuoyunda ve ülke içinde eleştiriliyor. Fransa, 23 Haziran 1994’de ülkenin güneybatısında sığınmacılar için inançlı bölge oluşturmak hedefiyle Turkuaz Operasyonu’nu başlatmıştı. Fransa, soykırımı engellemek yerine soykırımcılara silah ve mühimmat dayanağı sağladığı için kınanmıştı.
Fransa’nın 1994’te Ruanda soykırımını yapan Hutu hükümetine, Fransız ordusunun denetimi altında olan bölgeden kaçması için buyruk verdiği “diplomatik telgraf” ortaya çıkmıştı.
Mitterrand, Le Figaro gazetesine 1998’de verdiği mülakatta, “O ülkelerde bir soykırım yaşanması o kadar da kıymetli bir şey değil” tabirini kullanmıştı.
AA