Gezici Araştırma Merkezi 2280 kişi ile mayıs ayında yaptığı araştırma raporuna nazaran; seçmenin yüzde 85-87’si kime karar vereceğini biliyor. Karasız seçmen yüzde 12-14 bandındaki seçmen kitlesini oluşturuyor. Bu seçmen kitlesi ise gençlerden meydana geliyor. Öte yandan kararsızların % 75’i 18-36 yaş ortası gençler olduğu belirtildi. Bu seçmenin en değerli meseleleri; işsizlik, iktisat ve gelecek tasası olduğu görüldü. Araştırmada Kılıçdaroğlu’nu başarılı bulanların oranı %38,7 kısmen başarılı diyenlerin oranı ise 17,2 olduğu ortaya çıktı.
‘Kadınlarda tavır değişikliğinin yaşandığını görebiliyoruz’
Murat Gezici, “ülkedeki ekonomik problemlerin artması muhalefeti güçlü kılıyor” değerlendirmesinde bulundu. Gezici, “Türkiye’de bayanlar, seçimler için kıymetli bir potansiyele sahip. Bayanların tavırlarının ne tarafta değiştiği, yapılacak seçimlerin sonuçlarının ne olacağına dair de bir fikir veriyor. O denli ki şu an baktığımızda, bayanlarda dikkate bedel bir tavır değişikliğinin yaşandığını görebiliyoruz. Ve bu tavır değişikliğinde temel hissesi ise konut bayanları oluşturuyor. AKP kelam konusu olduğunda, bu partiye daha evvel takviye veren bayanların yaklaşık % 10 – 15’nin partiden kopmaya başladıklarını görebiliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
‘AKP’ye oy veren bayanların % 54’ü hayatından hiç şad değil’
Gezici, “Örneğin 18 – 34 yaş aralığında yer alan bayanların % 60’ından fazlası hükümetin; iktisat, eğitim ve istihdam alanlarındaki siyasetini başarılı bulmadığını söz ediyor. Zira bayanlara ‘Ülkede en büyük sorun olarak neyi görüyorsunuz?’ diye sorduğumuzda, verdikleri karşılıklar ortasında birinci sırayı iktisat oluşturuyor” diyen Gezici, “İşsizlik, eğitim eşitsizliği, gelecek korkusu, temel gereksinimlerin karşılanamaması iktisat ile ilgili yakından irtibatlı problemler olarak öne çıkıyor. 34-49 yaş aralığında yer alan bayanlar da misal bir halde ekonomiyi en değerli sorun olarak görüyor ve büyük bir geçim ezası yaşadıklarını belirtiyorlar. Bu manada aslında AKP’ye oy veren bayanların % 54’ü hayatından hiç şad değil; en değerlisi ‘mutlu değilim’ diyor” dedi.
Cumhur İttifakı’nda yüzde 22’lik kayıp
Kadınlar ortasında konut bayanlarının kıymetli bir potansiyeli olduğunu belirten Gezici, “Türkiye’de kendisini konut bayanı olarak tanımlayan bayanların oranı %18,5’tir. Bu bayanlar, toplamda 11 milyona tekabül ediyor. Bunların % 60’ı 2018 Cumhurbaşkanlığı seçiminde Cumhur İttifakı’na oy verdiler. Şu an ise yalnızca % 48’i bu İttifak’a oy verebileceğini söylüyor. Yani % 22’lik bir kayıp kelam konusu. Bu ise 2 Milyon 200 Bin bayana karşılık geliyor. Bu bayanlar, AKP’den kopan bayanları oluşturuyor. Konut bayanları, iktisatta yaşanan dertleri yakından hisseden bir küme. O denli ki son yıllarda mutfak masrafları başta olmak üzere mesken içi harcamaların maliyetindeki artış, mesken bayanlarının karşı karşıya kaldığı dertleri oldukça artırdı. Ülke iktisadında yaşanan problem, konut içi iktisatta de kendisini yakından hissettirdi ve mesken bayanları, bunun en yakın şahidi oldular” sözlerini kullandı.
Son anket ile ilgili Gezici şu değerlendirmeleri yaptı:
AKP’den kopan konut bayanları, kent merkezlerinde yaşayan ve aslında ‘sonradan konut bayanı statüsüne yerleşen’ bayanlardır. Tıpkı vakitte mütedeyyin bayanlardır. Daha klasik kıymetlere bağlı, inançlı, fazla utangaç kadınlar… Bunlar daha genç oldukları ve faal bir halde çalışıyor oldukları bir devirde (2011 – 2018 ) ekonomik reformlardan ötürü AKP’ye oy verdiler. O vakitler AKP’den beklentileri çok yüksekti. Bu partinin, Türkiye’yi ekonomik açıdan güçlü bir ülkeye dönüştüreceğine inanıyorlardı ve çocukları için uygun bir gelecek yaratacağını düşünerek, devlet büyüsün, güçlensin diye oy verdiler. Umut için oy verdiler; ancak daha sonra hayalleri olmadı. Lakin beklediklerini bulamadılar.
İşsiz kalıp konut bayanı statüsünde ömürlerini sürdürmeye başladılar. Bu müddet içinde aile kurdular, çocukları oldu ve çoğaldılar. 24 ile 43 yaş aralığında yer alan bu bayanlar; bugün işsiz kalan, şiddet gören, geçim ezası yaşayan, ekonomik özgürlüğü olmayan, diğer bir bireye bağımlı hareket eden, mutsuz ve korkulu bayanlardır.
‘AKP’den giden bayanlar CHP’ye gidiyor’
Bu bayanlar birebir vakitte kamudan aldıkları yardımlar ile geçinen bayanlar. % 32’si, yani her üç mesken bayanından biri yardımlar ile ömrünü sürdürüyor. Yardımların değerli bir kısmını ise CHP’li belediyelerden temin ediyorlar. AKP’den kopan bayan oylarının CHP’ye gittiği yahut kararsızlar statüsünde kaldığı görülüyor.
Öyle ki “Muhalefetin projelerini dinler misiniz?” diye sorduğumuzda bu bayanların %74,6’sı evet karşılığını veriyor. “Muhalefet ülkeyi daha yeterli yönetebilir mi ?”şeklindeki diğer bir soruya evet cevabını verenlerin oranı %48,7. %32,2 ise “belki” karşılığını veriyor. Bu bayanlar artık muhalefete geçmişte oldukları kadar ön yargılı değiller.
Çünkü CHP’nin 63 yıldır iktidarda olmadığının farkındalar. Bu noktada CHP’li belediyelerden yardımların devam etmesi, mütedeyyin bayan seçmenin CHP’ye eğilimini daha da artıracaktır. Şayet CHP, lokal idarelerde yardımların sürmesini sağlarsa, bayanların AKP’den kopmaları devam edecektir.
AKP iktidara gelmeden evvel ülkenin en değerli sorunu olarak eğitim dördüncü sırada yer alıyordu; şuanda da Türkiye’nin en değerli problemleri ortasında eğitim birinci 4’te olmaya devam ediyor. Hükümetin, süreç içinde eğitimle ilgili pro-aktif kararlar alamaması ve İmam hatipler konusunda verimli bir eğitim sistemi oluşturamaması mütedeyyin seçmeni şad edemedi.
Ayrıca bayana karşı şiddet konusunda kayda bedel bir güzelleşme sağlayamamış olması, hatta daima bayanı ötekileştiren bir lisan kullanması da bu memnuniyetsizliğin doğmasında bir öteki faktör. Zira mesken bayanı pozisyonuna yerleşen bu bayanlar, baskı ve şiddete çalışma ömründen daha fazla maruz kaldılar. Bu yüzden bugün bu bayanlar, kendi sıkıntılarının farkında olan ve bu problemler için tahlil üreten bir siyaset dilek ediyorlar.
Ekonomi, işsizlik, geçim ıstırabı, eğitimsizlik üzere ana problemler ortaydayken, siyasetin bu problemleri duymazdan gelmesi bayanları rahatsız ediyor. Bayanlar, kendi gerçek sıkıntılarına gerçek karşılıklar verilmesini istiyorlar.
Dolayısıyla ne iktidar ne de muhalefet, bu bayanları bir “hazır seçmen” olarak değerlendirmemelidir. Bu seçmeni ikna için siyasetin kutuplaştırıcı lisanından uzak durmalıdırlar; gerçek problemlere gerçek karşılıklar vermek için gayret sarf etmelidirler.
Kararsız seçmenler kimler?
Türkiye’de şayet bir seçim olacaksa, bu seçimlerin yazgısı üzerinde belirleyici en önemli güçlerden biri de bu kararsız seçmenler olarak isimlendirdiğimiz kesim olacak. Tıpkı konut bayanları üzere bu kesim de değerli bir potansiyele sahip. Türkiye’de seçmenlerin % 32,8’i karasız seçmenlerden oluşuyor. Bu seçmenler tıpkı vakitte “sadık olmayan seçmenler”dir.
Yüzde 65 parlamenter sistemden yana
Kararsız seçmenlerin profiline baktığımızda, %55’nin sabit bir ideolojisini olmadığını görüyoruz. Bu seçmenler kendilerini tek bir şahsa, kümeye ya da partiye adamış değillerdir. Kendilerini muhakkak bir küme ile özdeşleştirmemişler.
Toplumsal, kültürel, siyasal değişimleri uygun okuyan ve ona nazaran tarafını belirlemektedirler. “Yüzer gezer” seçmenlerdir. Hasebiyle oy verme davranışlarını etkileyen en değerli şey, siyasalların ya da siyasetin kendi gündelik hayatları üzerindeki tesiridir. Daha gerçekçidirler diyebiliriz. İdeolojiden çok gerçeğe daha çok sahip çıkarlar. Bunun dışında %65’i Parlamenter sistemden yanadır.
Parlamenter demokrasinin, Türkiye üzere farklılıklarıyla barışık olmaktan zorluk çeken ülkelerde değerli bir fonksiyonu yerine getirdiğini ve demokrasiyi beslediğini düşünüyorlar. Ayrıyeten %92’si ülkenin en büyük sorunu olarak ekonomiyi görüyor. %88’i ise işsizliği en büyük sorun olarak görüyor. Zira kararsız seçmenlerin içinde değerli oranda işsizler bulunuyor. Çünkü %30’unun nizamlı bir işi yokken, %40’ı ise işsiz.
Yüzde 70’i Erdoğan’ın Türkiye’yi yönetemediğini söylüyor
Güncel tartışmaların, gerçek sıkıntıları geçiştirilmek için çıkartıldığını düşünüyorlar. Hükümetin, iktisatta yaşanan krizi gizlediğini ve bu tarafta bir adımlar atmadığını ileri sürüyorlar. Açıklanan paketlerin ise yalnızca bir algı oyunu olduğunu söylüyorlar.
Çünkü pek çok ıslahat lisana getirilmesine karşın, hayatlarının uyguna gitmediğini, tersine daha da makus bir hale geldiğini savunuyorlar. Yeniden kararsız seçmenlerin %70’i Erdoğan’ın ülkeyi yönetemediğini düşünüyor. Geçmişte Erdoğan’ın açıkladığı ıslahat paketlerinin bir heyecan ve umut yarattığını, artık ise hiçbir formda heyecan uyandırmadığını söylüyorlar.
Yani kararsız seçmenler, siyasi ya da ekonomik adımların sonuçlarını kendi hayatları üzerinden kıymetlendiren seçmen kümesi. Kendi hayatlarındaki olumlu ya da olumsuz seyre nazaran tavırlarını ve oy verme davranışlarını şekillendiriyorlar. Dahası bu seçmenlerin %62’si HDP’nin kapatılmasından yana değil. Bunun sıkıntıları daha da büyüteceğini düşünüyorlar.
Ayrıca %85 i kendini korkulu hissederken, %75’i ise memnun hissetmiyor. Hasebiyle kararsız seçmenler mutsuz ve dertli bir seçmen kümesini oluşturuyor ve bunun baş sebebi olarak da ülke idaresini görüyorlar.
Karasızların yüzde 58’i kadınlar
Türkiye’deki siyasi partilerin tamamının kendi seçmenlerini mobilize edemediği bir siyasi sürecin içindeyiz. Bu türlü bir süreçte kutuplaştırıcı lisan ve telaffuz onlara muhakkak bir puan kazandırmıyor. Bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin geleceğini bu yüzde 32,8’lik bir kısmın belirleyeceği görülüyor. Çoğunluğun değil de azınlığın geleceği inşa edeceğini söylemek mümkün. Unutmamalı ki bu kararsız seçmenlerin % 85’i 42 yaş altı seçmenlerden oluşuyor. Ve yüklü olarak bayanlar yer alıyor. Yani kararsızların yüzde 58’i bayanlardan oluşuyor.