Viyana merkezli Milletlerarası Basın Enstitüsü (IPI) Türkiye Ulusal Komitesi Lider Yardımcısı Emre Kızılkaya ve gazeteci Burak Ütücü’nün hazırladığı “Yeni Ana Akım Yükseliyor (Ve Takviyeye Gereksinimi Var)” başlıklı raporda, Türkiye’de bağımsız yayıncıların ve iktidara yakın kuruluşların dijital medyadaki tesiri detaylı olarak incelendi.
Medyakoridoru’nun haberini nazaran 68 sayfalık rapor, Türkiye’den 16 bin 104 internet kullanıcısının yer aldığı bir panele, haber bahisli aramalardan toplanan 84 bin 430 satırlık Google verisine, toplumsal medya platformlarında kaydedilen milyonlarca etkileşime ve 28 medya kuruluşunda misyonlu gazetecilerle yapılan görüşmelere dayanıyor.
“YOUTUBE’UN ALGORİTMASI DA ADİL VE ÇOĞULCU DEĞİL”
Türkiye’de bağımsız medyanın kapasitesine ve gereksinimlerine dair bugüne dek yapılmış en kapsamlı araştırmayı sunan raporun sonuçları özetle şöyle:
Google’ın algoritması, her gün milyonlarca okurun yaptığı en kritik aramalarda, sonuç sayfasının en üstünde çıkan ‘Başlıca Haberler’ isimli kısımda yüzde 90,6 oranında yalnızca üç yayıncıya yer veriyor. Bunlar; Hürriyet, Sabah ve Milliyet.
Google’a ilişkin YouTube’un teklif algoritması da, bağımsız medyanın haber görüntülerini izleyenleri iktidar medyasının kanallarına yönlendiriyor. Buna rağmen iktidar medyasının izleyicileri YouTube tarafından bir ‘yankı odasında’ tutuluyor, onlara bağımsız medyanın görüntüleri önerilmiyor.
Google’ın öne çıkardığı, iktidar medyası tarafından üretilen haber görünümlü kimi içeriklerde dezenformasyon ve propagandanın sürdüğü saptandı.
Google ayrıyeten aldatıcı içerikleri ve tık avcılığını da cezasız bırakmayı sürdürüyor. Bir medya yöneticisinin sözüyle Google, bu ihlalleri yapan büyük bir internet sitesi olduğunda bunu görmezden geliyor. Küçük yayıncılar ise daha kıymetsiz ihlallerde bile derhal cezalandırılıyor ve Google ile bağlantı kuramıyorlar.”
“BAĞIMSIZ MEDYA, YENİ ANA AKIM OLMA YOLUNDA”
Rapora nazaran; okurların bağımsız medyaya çok daha fazla ilgi göstermesine karşın Google algoritmaları bağımsız medyayı baskılayıp iktidar medyasına orantısız bir görünürlük ve dijital gelir avantajı sağlıyor. Raporda, Facebook’un ise “‘hilekârları ve trolleri’ öne çıkaran algoritmasıyla nitelikli gazeteciliği baskıladığı” belirtildi.
Dijital platformların Türkiye medyasında çoğulcu olmayan, olumsuz tesirlerine rağmen bağımsız gazeteciliğin de süratle büyüdüğü kaydedildi. Rapordaki bulgular şöyle:
“Parçalı yapısı nedeniyle bu kolaylıkla görülemese bile bağımsız medyanın dijital erişimi, son devirde iktidar medyasını yakaladı ve hatta yer yer geçmeye başladı.
Bağımsız medya geçen yıl iktidar medyasına kıyasla toplumsal medya platformlarında yüzde 16 daha fazla etkileşim aldı.
Twitter’da bağımsız medya, iktidar medyasından daha geniş ve çeşitli kitlelere erişebildiği için şimdiden ‘ana akım’ kimliğine daha yakın bir görünüm sergiliyor.”
HÜRRİYET BİR YILDA 85 BİN TAKİPÇİ KAYBETTİ
Raporda, “bağımsız medya kuruluşlarının Facebook sayfalarının geçen yıl yüzde 9,6 oranında büyüdüğü” kaydedilirken, “iktidar medyasının yüzde 0,6 küçüldüğü” belirtildi. Örneğin Hürriyet’in Facebook sayfası 1 yıldan kısa bir müddette 85 bin’i aşkın takipçi kaybetti.
Bağımsız haber markalarına erişmek için Google’da arama yapan okur sayısının da iktidar medyasının 3 katına kadar çıktığı aktarılan raporda bağımsız medya kuruluşlarının zayıf taraflarına de dikkat çekilerek nitelikli gazeteciliğin gelişimi için tekliflerde bulunuldu. Buna nazaran bağımsız medya, gençlere ve bayanlara erişimde iktidar medyasının gerisinde.
Özellikle yenilikçi gazetecilik eser ve teknolojilerinin geliştirilmesi için kâfi kaynaklardan mahrum olan bağımsız medyanın, dayanışma ve işbirliği içinde hareket etmesi gerektiği raporda vurgulandı. Bu türlü bir yaklaşımın, dijital platformlarla ve hükümetle bağlarında bağımsız medyanın elini güçlendireceği tabir edildi.
RAPORUN TAMAMI TANITIM TOPLANTISINDA AÇIKLANACAK
Rapor bugün TSİ 15.00’te, IPI Yönetici Yardımcısı Scott Griffen’ın moderatörlüğündeki bir çevrimiçi basın toplantısında, Kızılkaya ile Ütücü tarafından Türkiye ve dünya kamuoyuna sunulacak.
Raporun tam metni için:
Türkçe: https://freeturkeyjournalists.ipi.media/tr/ipi-turkiye-dijital-medya-raporu/
İngilizce: https://freeturkeyjournalists.ipi.media/turkey-digital-media-report/