İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Bilimsel Müşavere Heyeti, 17 Mayıs’ta sona erecek “tam kapanma” periyodunun akabinde, “aşamalı ve muhakkak bir plan dahilinde açılmaya gidilmesini” önerdi. İstanbul’a özel yine açılma planı yapılmasını isteyen Heyet, kalabalık oluşturabilecek etkinliklerden kaçınılmasını gerektiğini vurguladı.
İBB Bilimsel Müşavere Kurulu’ndan pandemi sürecine dair değerli ihtarlar geldi. Yaklaşık bir aydır kısmi bir kapanma sürecinin yaşandığına dikkat çeken Heyet, plansız ve evreli olmayan bir açılmanın, toplum sıhhati açısından ziyanlı sonuçlar doğurabileceğini söz etti. Şura, açılma sürecinin ilerleyişine istikamet veren 3 küme kritere vurgu yaptı.
Açılmada 3 kriter
Toplumun yüzde 70’inin aşılanmasının, açılma sürecini hızlandıracağına dikkat çekilen açıklamada; 100 bin kişi başına düşen haftalık yeni olay ve haftalık müspet PCR testi ile hastane ve ağır bakım hizmetlerinin kapasitesinin ehemmiyetine işaret etti. Konsey, sıhhat hizmetlerinin değerlendirilmesinde değerli ögelerden birinin sıhhat çalışanlarının durumu ve tükenmişlik seviyesi olduğunu belirtti.
‘İstanbul için özel bir yine açılma planı yapılmalı’
İBB Bilimsel İstişare Konseyi; filyasyon, temaslı takibi, konut ziyaretleri, ilaç temini üzere halk sıhhati kriterinin de açılmada tesirli olması gerektiğine vurgu yaparak, şunları kaydetti:
“Bu hizmet altında en değerli kriter hadiselerin tespitinden sonra 24 saat içinde temaslıların tespit edilebilmelidir. Hastaların izolasyonu ve temaslıların karantina altına alınması süreçleri de halk sıhhati hizmetleri kapsamında titizlikle yürütülmelidir. Dünya Sıhhat Örgütü’nün bu genel teklifleri dışında tekrar açılma sürecinin ülkemiz ve vilayetimize mahsus kimi gereklilikleri olmalıdır:
Ülke genelinde vilayetlere nazaran risk durumu belirlenerek planlama yapılmalıdır. İstanbul için özel bir yine açılma planı yapılmalıdır. Bu plan İstanbul ilinin nüfus ve çevresel özelliklerini dikkate almalı, ilçe yahut birkaç ilçenin oluşturduğu bölgesel yapılanmalar temel alınarak oluşturulmalıdır. Şeffaflık, yanlışsız bilgi paylaşımı ve toplumla irtibat kıymetlidir. Birçok ülke aşılamada belli bir kademe kaydetmiştir. Açılma sürecinde aşılamaya sürat verilmelidir. Toplumun yüzde 70’inin aşılanması açılma sürecini hızlandıracaktır.”
Vaka sayılarına nazaran kapanma-açılma önerileri
Bilimsel İstişare Heyeti, Sıhhat Bakanlığı’nın Türkiye geneli “renk haritası” üzerinden yaptığı değerlendirmede; etaplı açılmaya ait şu değerlendirmeleri yaptı:
“Çok Yüksek Risk (Kırmızı): Tam Kapanma – Günlük yeni olay sayısı yüz binde 11 bin 500, haftalık test olumluluğunun yüzde 10 düzeylerinde olduğu yerleşim bölgelerinde, tam kapanma yapılmalıdır. Sıhhat, besin, güvenlik üzere mecburî hizmet veren dallar dışında tüm işyerleri, oteller, restoranlar, kafeler kapatılmalı, seyahatlere müsaade verilmemelidir. Yalnızca açık havada temas gerektirmeyen ferdî sporlara ve birebir haneden olan şahısların bir ortada bulunmasına müsaade verilir.
Yüksek Risk (Turuncu): Kısmi Kapanma, Kısıtlama – Günlük yeni hadise sayısı 5 bin 601-11 bin 499 ortasında ve haftalık test olumluluğunun yüzde 8 – 9,9 düzeylerinde olduğu yerleşim bölgelerinde, açık alanda insanların en az iki metre ara ve maske ile bulunacakları etkinliklere müsaade verilebilir. Yalnız konser üzere büyük topluluklar engellenmelidir. Kafeler ve restoranlar yalnızca açık alanda hizmet vermeli, masalarda tıpkı haneden dört kişi, farklı hanelerden iki kişi çapraz oturmalıdır. Kapısı direkt dış yere açılan mağaza ve dükkanlar, kuaförler dört metrekareye bir kişi, AVM ve pasajlardaki dükkanlar ise sekiz metre kareye bir kişi olmak şartıyla hizmet vermelidir. Kapalı alanlarda havalandırma sistemi yüzde 100 pak hava ile havalandırılmalıdır. Semt pazarlarında kişi sayısı dört metrekareye bir kişi ve tezgahlar ortası üç metre olacak biçimde ayarlanmalıdır. Açık havuzlar, plajlar, ören yerleri, açık hava müzeleri bireyler ortası iki metre arayı korumak şartıyla açılabilir. Spor aktiflikleri bu evrede başlayabilir, fakat seyirciye müsaade verilmez. Okullar sınıfta dört metrekareye bir kişi düşmesi ve mümkünse 15 kişiyi geçmemesi şartıyla açılabilir. Yüzde 50 kapasite ve araç içi paklık şartıyla kent içi ve kent dışı seyahatler başlayabilir.
Orta Risk (Sarı): Muhafaza – Günlük yeni olay sayısı bin 150 – 5 bin 600 ortasında ve haftalık test olumluluğunun yüzde 5 – 7,9 düzeylerinde olduğu yerleşim bölgelerinde, yüksek risk ( turuncu) bölgedeki açılmalara ek olarak spor aktifliklerine müsaade verilir. İki metre fizikî ara, maske ve hijyen kurallarına nazaran kişi sayısı belirlenir, kapalı ortamda seyirci dahil en fazla 50, açık ortamda 100 bireye müsaade verilir. Ayrıyeten bu etapta kapalı semt pazarları ve hayvan pazarları da İki metre ara ve doluluk durumu denetimi şartıyla açılabilir.
Düşük Risk (Yeşil): Tedbire – Günlük yeni olay sayısı bin 150’nin altında ve haftalık test olumluluğunun yüzde 5 düzeyinde olduğu yerleşim bölgelerinde, orta risk ( sarı ) bölgedeki açılmalara ek olarak kapalı alan aktifliklerine iki metre fizikî ara, maske ve şahsî hijyen şartlarına uyulması, doluluk oranının denetimi, havalandırma sisteminin pak hava sağlaması şartıyla müsaade verilebilir.”
Aşılama suratının artırılması
Kurul, açılma kararı alan ülkelerin değerli bir kısmının yaygın aşılamayı tamamlamış olduğunun altını çizdiği açıklamasında, açılma ile birlikte aşılamaya ait uygulamaların daha da hızlandırılması gerektiği değerlendirmesinde bulundu.
Şeffaflık vurgusu
Salgının denetiminin sağlıklı bilgi akışı ve bölgesel bilgilerin detaylı kıymetlendirilmesi, projeksiyonu ile mümkün olabileceğinin kaydedildiği açıklamada; “Açılma periyodunda bu daha da ayrıntılı yapılmalı, böylelikle kritik bir eşiğe gelindiğinde süratle uygun adıma geçilebilmelidir. Kentlerin, hatta ilçelerin yahut ilçe kümelerinin bilgileri ayrıntılı incelenmeli ve bölgesel tedbirler süratle uygulanarak salgın denetim altında tutulmalıdır” tabirleri kullanıldı.
Yeterli sayıda test
İBB Bilimsel Müşavere Şurası’nın etaplı açılmaya dair öteki teklifleri de şöyle:
“Açılma periyodu filyasyon çalışmalarının daha aktif ve yaygın yapılmasını gerektirir. Vaktinde ve kâfi sayıda test yapılması, müspet olguların izolasyonu, temaslıların tespit edilerek karantinaya alınması, gerekli durumlarda taramalar yapılmalıdır. Salgın devrinde eğitim ve okulların durumu öncelikli olarak ele alınmalı, tüm kaynaklar olabilen en sağlıklı ortamda ve mümkünse en kısa müddette yüz yüze eğitimi sağlayacak halde seferber edilmelidir. Kapanma önlemlerinden mağdur olan işyeri sahipleri ve çalışanlarına tertipli, kâfi ve karşılıksız hane halkı geliri sağlanmalıdır.
‘Gereksiz etkinliklerden kaçınılma’
Özellikle yetkili ve tesirli pozisyondaki bireylerin açılma devrinde gereksiz kalabalıklara neden olacak etkinliklerden kaçınmaları, münasebeti ne olursa olsun örnek olma ismine buralarda bulunmamaları gerekir. Kurallar tüm toplum kesitleri için eşit olarak uygulanmalıdır. Bir küme için yasak kararı varken oburu için gevşeme olması salgın devrindeki dayanışmaya ziyan verdiği kadar, öbür salgın kurallarına yönelik de gevşemeye neden olabilecek, bir kesim ayrıcalıklı olunca öbür kesim ise tepkisel olarak kuralların dışında davranacaktır.”
ANKA