İnsan Hakları İzleme Örgütü, Cumhurbaşkanlığı kararıyla Boğaziçi Üniversitesi rektörülüğüne Prof. Dr. Melih Bulu‘nun atanmasıyla başlayan protestolara katılan yüzlerce öğrenci hakkında ceza davası açabileceğini belirtirken, yapılan açıklamada “Tutuklu öğrenciler özgür bırakılsın, toplanma özgürlüğüne hürmet duyulsun” denildi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü Avrupa ve Orta Asya yöneticisi Hugh Williamson “Erdoğan’ın seçilmemiş bir rektörü Boğaziçi Üniversitesi’ne ataması ve bunu barışçıl bir formda protesto eden öğrencilerin şiddetle gözaltına alınmaları, hükümetin temel insan haklarını hiçe sayan yaklaşımının bir özeti niteliğinde” dedi. Williamson “Seçilmemiş, cumhurbaşkanı tarafından direkt atanmış bir rektörü üniversiteye hiç istişareden dayatmak, Türkiye’de akademik özgürlüklere ve üniversitelerin özerkliğine hürmet duyulmadığını gösteriyor” biçiminde konuştu.
Örgütün açıklaması şu biçimde:
“İnsan Hakları İzleme Örgütü ortalarında polis tarafından gözaltına alındıktan sonra hür bırakılan dört kişinin de bulunduğu 18 öğrenci, dört avukat ve iki akademisyenle görüştü, imgeleri ve tüzel dokümanları inceledi ve öğrencilerin düzenlediği dört protesto gösterisini takip etti.
Öğrencilerin ve öğretim üyelerinin şovları Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 1 Ocak 2021 günü Melih Bulu’yu Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör olarak atamasının çabucak akabinde başladı. Cumhurbaşkanı’nın Adalet ve Kalkınma Partisi’nin yakın bir müttefiki olan Bulu, üniversitelerde ve savunma sanayiinde çalışmış ve iki özel üniversitenin rektörü olarak kısa müddetler misyon yapmış bir isim.
Üniversite yerleşkesindeki protesto şovlarının, 4 Ocak Günü polisler tarafından sert bir formda dağıtılmasının akabinde İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı 5 Ocak Günü sabaha karşı saat 3:00 sularında, tezlere nazaran İstanbul valisinin talebi üzerine, en az 28 öğrencinin gözaltına alınmasına, cep telefonlarına, bilgisayarlarına ve data depolama aygıtlarına el konulmasına karar verdi. Sabaha karşı saat 5:30 civarında polis en az 17 konuta baskın düzenleyerek kapıları kırdı, bir olayda duvarı yıktı ve bir gün evvelki protestolara katılmış öğrencileri gözaltına aldı. Birkaç hadisede polisin yanlış meskenlere baskın düzenlediği ortaya çıktı.
“İlerleyen haftalarda İstanbul’un öteki bölgelerinde ve Türkiye’deki 38 farklı kentte de Boğaziçi protestolarına dayanak şovları düzenlendi.
Yetkililer bu şovlardan kimilerine çok polis gücü kullanarak, insanları sorgusuz sualsiz gözaltına alarak ve konutlara baskınlar düzenleyerek karşılık verdi. Toplamda 560’tan fazla gösterici yetkililer tarafından gözaltına alındı, bunlardan birçoğu kısa bir müddet sonra hür bırakıldı. Ocak ayının başlarında İstanbul’da gözaltına alınıp, sonradan hür bırakılan protestocular İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne polislerin kendilerine çıplak arama yaptığını, birtakım hadiselerde kelamlı tacize uğradıklarını ve tehdit edildiklerini anlattılar. Üç protestocu mesken baskınları sırasında polisin başlarına tabanca dayadığını söyledi, ikisi de polisler tarafından tokatlandıklarını ve hakarete uğradıklarını anlattılar.
Cumhurbaşkanı ve üst seviye yetkililer tüm bu süreç boyunca polisin sert müdahalelerde bulunmasını teşvik ettiler. Cumhurbaşkanı Erdoğan protestocu öğrenciler için evvelce “tembel ve dar kafalı” üzere sözler kullanırken, daha sonra bu öğrencilerin “terör örgütlerinin üyesi olduklarından” bahsetmeye başladı ki bu demokratik muhalefeti ve hükümet karşılarını kriminalize etmek maksadıyla yetkililer tarafından sıkça kullanılan bir suçlama.
Sürmekte olan şovlarda lezbiyen, gey, biseksüel ve trans öğrenciler ve protestocular değerli bir rol oynuyorlar. Öğrencilerin sürmekte olan şovlarla dayanışma maksatlı olarak Boğaziçi Üniversitesi yerleşkesinde düzenlendikleri ve birçok öteki sanat yapıtının yanı sıra Müslümanların en kıymetli kutsal yeri olan Kabe’yi LGBT bayraklarıyla ve yarı yılan yarı bayan mitolojik Şahmeran figürüyle birlikte resmeden bir sanat çalışmasına da yer veren bir sergiyi mazeret eden yetkililer, 29 Ocak günü LGBT öğrencileri ve protestocuları maksat alan ağır bir baskı kampanyası başlattı. Polis standın internet üzerinden canlı olarak yayınlanan görüntüsünde yer alan iki öğrenci ile yerleşkedeki tertibi düzenleyen LGBT öğrencilerin ortasında olduklarını varsaydığı iki kişiyi gözaltına aldı.
Aynı gün polis LGBT öğrenci kulübünün kullandığı odayı basarak, burada bulunan bayraklara ve kitaplara el koydu. İki gün sonra yeni rektör Bulu, LGBT öğrenci kulübünü kapattı.
İçişleri Bakanı ve Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) sözcüsü anlaşıldığı kadarıyla üstte anılan sanat çalışmasına gönderme yaparak, çok sayıda toplumsal medya platformunda öğrenciler hakkında “sapkın” tabirini kullandı. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik (Türk Ceza Kanunu unsur 216/1) kuşkusuyla iki öğrenci hakkında tutuklama, iki öğrenci hakkında da mesken mahpusu kararı verildi.
Bu satırlar yazıldığı sırada mahkemeler kin ve düşmanlığı tahrik, toplantı ve şov yürüyüşleri kanununu ihlal etme, polise direnç cürümlerini işledikleri kuşkusuyla en az 25 protestocu hakkında mesken mahpusu, 9 protestocu hakkında da tutuklama kararı vermişlerdi. Onlarca protestocu isimli denetim kaidesiyle özgür bırakıldı. Gözaltı ve tutuklamalar, Türkiye’de kamusal alandaki protesto şovlarının önemli bir formda kısıtlandığı, hükümetin muhalif kümeleri susturmak için yetkilerini berbata kullandığı ve LGBT bireyler üzere azınlık kümelerini maksat aldığı bir bağlamda gerçekleşti. Yetkililer protesto şovlarını yasaklamak için, vakit zaman, Kovid-19 salgını ile kamu nizamına yönelik açıkça tanımlanmamış kimi tehditleri münasebet olarak gösteriyorlar.
Williamson “yetkililer LGBT öğrencilere saldırmak yerine, onların örgütlenme ve kendilerini söz etme haklarını tanımalı ve korumalıdırlar” biçiminde konuştu. “Türkiyeli yetkililer toplanma özgürlüğüne hürmet göstermeli, muhalifleri polis taciziyle susturmaya çalışmaktan vazgeçmeli ve keyfi olarak tutuklanan öğrencileri derhal özgür bırakmalıdır.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 1 Ocak 2021 günü beş üniversiteye rektör atadı ki bu üniversitelerden biri de hükümetin 2016 yılından itibaren akademik hayat üzerinde kurmaya başladığı baskıdan nispeten daha az etkilenmiş bir kurum olan Boğaziçi Üniversitesi’ydi. Boğaziçi Üniversitesi’nin rektörleri 2016 yılına dek üniversitenin öğretim üyeleri tarafından seçilerek vazifeye gelirlerdi. Erdoğan 2016 yılında öğretim üyelerinin oy çoğunluğu ile seçtiği aday yerine, rektörlük seçimlerine katılmamış bir ismi rektör olarak atadı. Bu atama o periyotta kimi tartışmalar ve protestolar yaratmış olsa da atanan isim sonradan üniversitenin öğretim üyeleri ve öğrencileri tarafından kabul görmüştü.
O devirde atanan rektörün vazife mühleti 2020 Kasım’ında dolunca, kelam konusu isim bir periyot daha rektörlük yapmak için aday oldu. Fakat Cumhurbaşkanı Erdoğan alışılmadık bir adım atarak, Boğaziçi Üniversitesi’nde öğretim üyesi olmayan ve kurumun kimi öğretim üyelerine nazaran bunun akademik ölçütlerini de karşılamayan Melih Bulu’yu rektör olarak atadı. 4 Ocak günü Boğaziçi Üniversitesi ve öbür üniversitelerden yüzlerce öğrenci, öğretim üyeleri ve eski mezunlar, atamayı protesto etmek, rektörün istifasını istemek ve üniversitelerin kendi rektörlerini seçme hakkını talep etmek emeliyle Boğaziçi Üniversitesi yerleşkesinin içinde ve dışında toplandı. Polis göz yaşartıcı gaz, plastik mermi ve tazyikli su ile müdahale ederek, toplanan göstericileri dağıtmaya çalıştı.
Protesto şovları o günden beri sürüyor. Öğrencilerin düzenlediği protesto şovlarının yanı sıra, Boğaziçi Üniversitesi’nde vazife yapan akademisyenler de her gün yeni rektörün ofisinin önünde 20 dakika müddetle toplanıp, rektörlük binasına sırtlarını dönerek sessiz bir protesto hareketi gerçekleştiriyorlar.
Polisin Çok Güç Kullanımı
Türkiyeli yetkililerin protesto şovlarına çok güç kullanarak ve keyfi gözaltılar uygulayarak karşılık vermeleri süreklilik arz eden bir uygulama.
4 Ocak’ta, yani protestoların daha birinci gününde, çok güç kullanıldığı barizdi. Protesto şovlarına katılan ve misillemelerden çekindiği için ismini vermek istemeyen bir Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi, polisler tarafından sertçe tutularak yerde sürüklendiğini ve bu nedenle bileklerinin, kollarının ve sırtının yaralandığını anlattı. Muhammed isimli bir öğrenci ise, bir göstericinin polisler tarafından yerde sürüklenerek yerleşkenin içinde park halindeki bir otobüse götürüldüğünü gördüğünü söyledi.
Polisin yerleşkenin içindeki öğrencilerin dışarı çıkmasını, dışarıdaki öğrencilerin ise içeri girmesini engellemek hedefiyle 1 Şubat günü yaptığı müdahale daha da sertti. Polisin rastgele bir saldırganlık göstermeyen en az dört barışçıl göstericiyi gözaltına almak için çok güç kullandığı, İnsan Hakları İzleme Örgütü tarafından da gözlemlendi. Çevik kuvvet toplanan kalabalığı dağıtmak için o gece yerleşkeye girerek elliden fazla öğrenciyi gözaltına aldı.
2 Şubat günü çok güç kullanımı değerli ölçüde tırmandı. İnsan Hakları İzleme Örgütü dişleri kırılmış, hızları kan içinde kalmış, hiçbir direniş göstermemelerine karşın polisler tarafından tekmelenen öğrenci imajlarının yer aldığı fotoğrafları gördü, görüntüleri izledi. Polislerin öğrencilere yönelik şiddetli baskısı bunu takip eden günlerde de sürdü.
Tutuklamalar
Türkiyeli yetkililer en az 38 kentte 560 göstericiyi gözaltına aldı, bunlardan 9’u hala tutuklu olarak cezaevinde bulunuyor, 25’i ise konut mahpusunda. Yüzlerce öğrenci salıverildi, çok sayıda öğrenci ise yurt dışına çıkış yasağı yahut meçhul bir müddetle nizamlı olarak en yakındaki polis merkezine giderek imza vermek üzere şartlarla hür bırakıldı.
İlk gözaltı kararları 5 Ocak günü sabaha karşı saat 3:00’da, avukatlara nazaran İstanbul Valisi’nin talebi üzerine verildi. İstanbul’daki bir savcı en az 28 öğrencinin gözaltına alınmasına ve bunların cep telefonlarına, bilgisayarlarına ve bilgi depolama aygıtlarına en konulmasına karar verdi. Birebir gün sabaha karşı saat 5:30 civarında polisin özel kuvvet timleri 17 konuta baskın düzenledi.
Protestolara katılan Yıldız İdil Şen ve Havin Özcan isimli iki trans bayanın kaldığı konut, sabaha karşı polis tarafından basıldı. Şen, polis memurlarının başlarına tabanca dayadığını ve onlara tokat attığını söyledi. Şen ayrıyeten hastanedeki zarurî sıhhat muayenesi sırasında polis memurlarının muayene odasından çıkmadıklarını, gözaltında bulundukları mühlet boyunca da polisler tarafından transfobik hakaretlere maruz kaldıklarını anlattı. Şen, polis memurlarının ona copla tecavüz tehdidinde bulunduklarını ve ona “Senin güzeline masraf bu” dediklerini aktardı.
5 Ocak günü gözaltına alınan Boğaziçi Üniversitesi’nin yüksek lisans öğrencisi Burak Çetiner şunları anlattı:
4 Ocak günü protestolara gittim ve polis anne ve babamla yaşadığım meskeni 5 Ocak günü sabaha karşı bastı. Kapının kırılmaya çalışıldığı seslere uyandık. Tam teçhizatlı polisler bizi yere yatırıp başımıza silahlarını dayadılar. Benim odamı arayıp cep telefonuma el koydular sonra da beni gözaltına aldılar. Gözaltındayken polis ellerimizi o denli sıkı kelepçeledi ki çoğumuzun bileklerinde yaralar oluştu.
Öğrencilerden kimilerinin vekaletini üstlenen bir avukat şunları söyledi:
Süreç o kadar süratli işledi ki savcı gözaltı kararını polise elle yazılmış bir notla iletmiş. Savcı ayrıyeten yakalananlar için 48 saatlik gözaltı müddetine müsaade vermiş. Suçlamaların hafifliği göz önüne alındığında bu mühlet Türkiye’nin iç hukukuna alışılmamış. Polis, öğrencileri gözaltına almak isterken yanlış konutları basmış, kapıları kırmış, duvarları yıkmış, meskende yaşayanlara berbat muamelede bulunmuş ve çok güç kullanmış. Müvekkillerimizin gözaltına alınmasının üzerinden saatler geçmesine karşın, biz avukatlar ne bir evrak numarası bulabildik ne de itiraz edecek bir savcı. Yetkililerin lisana getirdiği terör suçlamaları açıkça aldatıcı, çünkü bu suçlamaları destekleyecek en ufak bir delil bile yok.
Avukatlardan alınan bilgilere ve hukuksal dokümanlara nazaran gözaltına alınma münasebeti olarak “toplantı ve şov yürüyüşleri kanuna muhalefet” (2911 Sayılı Kanun) ve “polise mukavemet” gösteriliyor.
6 Ocak günü İstanbul Valisi Kovid-19 salgınını mazeret ederek Boğaziçi Üniversitesi’nin yerleşkelerinin bulunduğu iki ilçede her türlü gösteriyi ve kitlesel aksiyonları 5 Şubat gününe dek yasakladı. Ankara’da düzenlenen protestolar sırasında bir öğrencinin bacağı göz altına alınırken kırıldı.Muhalefetten bir milletvekili, Ankara’daki bir üniversitenin, protestolara katılan sekiz araştırma görevlisini bütçe kısıtlamalarını münasebet göstererek işten çıkardığını açıkladı.
İstanbul’daki mahkemeler, Ocak ayı başında hür bırakılan 26 kişi hakkında yurtdışına çıkış yasağı ve isimli kontrol kararları aldı. İki kişi şartsız olarak hür bırakıldı.
Polisler, sürmekte olan şovlarla dayanışma hedefli olarak Boğaziçi Üniversitesi yerleşkesinde düzenlenen ve birçok öteki sanat yapıtının yanı sıra Müslümanların en değerli kutsal yeri olan Kabe’yi LGBT bayraklarıyla ve mitolojik bir figürle birlikte resmeden bir sanat çalışmasına da yer veren bir standın organizatörlerinden olduklarına inanılan öğrencileri 29 Ocak günü maksat aldı. Standın kapanmasından sonra polis standın internet üzerinden canlı yayınlanan görüntüsünde yer alan iki öğrenci ile yerleşkedeki LGBT faaliyetlerini organize edenler ortasında oldukları bilinen iki kişiyi gözaltına aldı. Savcılık bu dört kişi hakkında “halkı kin yahut düşmanlığa tahrik etmek” (Türk Ceza Kanunu 216/1) kabahatini işledikleri kuşkusuyla soruşturma başlattı. Mahkemeler iki öğrencinin tutuklanmasına, iki öğrencinin de mesken mahpusunda tutulmasına karar verdi. Kısa bir mühlet gözaltına alınan beşinci bir öğrenci ise özgür bırakıldı.
1 Şubat günü, gece yarısı civarlarında, onlarca çevik kuvvet polisi Boğaziçi yerleşkesine girerek rektörlük önünde protesto gösterisi yapan öğrencileri tutuklamaya başladı. Polis, yerleşkede en az 51 öğrenciyi, yerleşke dışında ise 108 öğrenciyi gözaltına aldı. Savcılık bu öğrencilerin birçoğu hakkında “kamu malına ziyan vermek,” “toplantı ve şov yürüyüşleri maddesine muhalefet etmek” ve “kişiyi hürriyetinden mahrum kılma” kabahatlerini işledikleri kuşkusuyla soruşturuyor ki, bunlardan sonuncusu için bir ila beş yıl ortası mahpus cezası öngörülüyor.
Bunu takip eden günlerde gözaltına alınanların sayısı çok büyük ölçüde arttı. İçişleri Bakan Yardımcısı 4 Şubat günü, bir ayda 38 Kentte 528 protestocunun gözaltına alındığını açıkladı ve “Hiç kimse devletimizin gücünü sınamasın,” dedi İnsan Hakları İzleme Örgütü gözaltına alınan kişi sayısının 560 civarında olduğunu kestirim ediyor.
LGBT Aykırısı Söylemler
İnsan Hakları İzleme Örgütü, hükümet yetkilileri LGBT tersi bir telaffuz kullanarak muhafazakar bölümlerin öfkelerine hitap etmek ve protestoları gayrimeşru göstermek istiyorlar.
Çok sayıda LGBT öğrencinin protesto şovlarına ağır bir biçimde katılmasının temel sebeplerinden biri, LGBT zıddı olarak niteledikleri görüşlerini toplumsal medyada
Boğaziçi Üniversitesinde eğitim gören bir trans bayan şunları söyledi:
[Atamadan] çoğunluğun etkilendiğinden daha çok etkilenen, LGBTQİ’ler [Lezbiyen, Gay, Biseksüel, Kuir ve İntersex] üzere kimi azınlık kümeleri var, bilhassa de trans bayan ve erkekler. Benim üzere trans bayanların esasen çok kısıtlı inançlı alanlarımızın olduğu bir devirde, bu türlü bir atama, bizi bu alanlardan yoksun bırakma eforu üzere geliyor, bana. Biz yalnızca var olmak istiyoruz.
Diğer öğrenciler de yeni rektörün, protesto şovlarına ve örneğin LGBT sinema geceleri üzere uygunsuz görülen öğrenci kulübü faaliyetlerine müdahale etmek gayesiyle polisin yerleşkeye girmesine müsaade vererek aslında kısıtlı ölçüde olan tabir özgürlüğünü daha da boğmaya çalışacağından korku duyduklarını tabir ettiler.
İçişleri Bakanı 29 Ocak günü Twitter hesabından LGBT göstericilere “sapkın” dedi. Twitter kısa müddet sonra bu paylaşıma, nefret telaffuzları ile ilgili kurallarını ihlal ettiğine ait bir ihtar ekledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise 3 Şubat günü partisi tarafından düzenlenen bir tertipte yaptığı kamuoyuna açık bir konuşmada, öğrencileri “terörist” olarak niteledi ve “LGBT, yok o denli bir şey. Bu ülke ulusaldır, manevidir,” dedi.
Öğrencilerin yeni rektör ile ilgili dehşetlerinin yersiz olmadığı, Türkiye’nin bağlantı lideri Fahrettin Altun’un 2 Şubat günü Twitter hesabından bir evrak paylaşarak, Bulu’nun Boğaziçi Üniversitesi’nin LGBT kulübünün kapanmasına ait kararı imzaladığı için protesto edildiğini söylemesiyle anlaşıldı.
Akademik yaşama yönelik müdahaleler
Türkiye’de akademik konuları düzenleyen kanunlar ve yönetmelikler, 1940’lardan beri siyasi güç kaymalarına koşut olarak değiştiriliyorlar.
Üniversiteler 1981 yılına dek kendi rektörlerini seçmek konusunda büyük ölçüde özerklik sahibiydi. Fakat o yıl askeri cunta rejimi Yükseköğretim Kurulu’nu (YÖK) ihdas etti. YÖK’ün misyonlarından biri üniversitelerin üst seviye makamlarına Cumhurbaşkanının içlerinden seçerek atayacağı bir aday havuzu oluşturmaktı. Hükümet 1992 yılında bu sistemi yine yapılandırarak, rektör adayların seçimine öğretim üyelerinin de katılmasına imkan tanıdı.
Rektörlerin atanması konusundaki mevzuat en son 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsünden sonra ilan edilen Fevkalâde Hal (OHAL) şartlarında değiştirildi. Bir OHAL kararnamesi (KHK 676) ile Cumhurbaşkanına rektörleri direkt atama yetkisi verildi, 2018 yılında yayınlanan öbür bir kararname ile de (KHK 703) rektör olarak atanmak için daha evvel aranan en az beş yıl evvel profesör unvanı almış olma kaidesi, üç yıla düşürüldü.
2016 ile 2018 yılları ortasında yayınlanan KHK’lar ile 15 özel üniversite kapatıldı, 6800’den fazla akademisyen işten çıkartıldı ve yüzlerce akademisyen Türkiye’nin güneydoğusunda yaşanan onlarca yıllık çatışmanın, yani Kürt probleminin barışçıl bir tahlile kavuşturulması için yazılmış toplu bir dilekçeye imza attıkları gerekçesiyle, terör
Tasfiye edilmiş akademisyenlerin Türkiye’deki üniversitelerde çalışmalarının engellenmesine ek olarak, hükümet bu akademisyenlerin pasaportlarını iptal ederek, ülke dışına seyahat etmelerine yahut öteki ülkelerde iş aramalarına da pürüz oldu.
Hükümet, Bulu rektör olduktan sonra Boğaziçi Üniversitesi’ne ayrılan kaynakları artırdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan 6 Şubat günü, Resmi Gazete aracılığıyla, üniversitede iki yeni fakültenin kurulduğunu açıkladı. Öğrenciler ve muhalifler bu atılımın rektörün öbür üniversitelerden getirdiği akademisyenlerle, üniversitedeki karar alma süreçlerini belirleyebilecek bir idare grubu oluşturmasına ve üniversitenin siyasetleri üzerinde tesirli olmasına imkan tanımak gayesiyle yapıldığı görüşündeler. Bildirildiğine nazaran üniversitede vazife yapan akademisyenlerin birçok yeni rektörle çalışmayı reddettiler.
Cumhurbaşkanı Erdoğan 2020 yılında İstanbul Kent Üniversitesi’nin çalışma müsaadesini iptal etti. Kelam konusu üniversitenin kurucuları ortasında, evvelden Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığında başbakanlık yapmış olmakla birlikte, bugün onun siyasi rakiplerinden biri olan Ahmet Davutoğlu bulunuyordu. Erdoğan’ın kelam konusu üniversiteyi kapatması, bağımsız medya kuruluşları tarafından, Davutoğlu’na yönelik bir misilleme olarak yorumlandı.
Darbe teşebbüsünden bu yana iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi ile kontaklı rektör ve akademisyenlerin terfi ve atamalar konusunda kıymetli avantajları var. Erdoğan son yıllarda AKP’li çok sayıda eski milletvekilini ve parti üyesini önde gelen üniversitelere rektör olarak atadı.
Boğaziçi Üniversitesi’nden akademisyen Esra Mungan “Ankara, üniversitelerin devlet dairesi, akademisyenlerin de devlet memuru olmadığını anlamalı” formunda konuştu. Üniversitenin yüksek lisans öğrencilerinden Burak Çetiner de “Türkiye’de üniversiteler başta olmak üzere hayatın her alanında baskı var,” dedi.
2018 yılında bir küme öğrenci, diğer bir öğrenci kümesinin Türkiye’nin Suriye’nin kuzeydoğusundaki Afrin’e yaptığı askeri harekatı desteklemek emeliyle Boğaziçi Üniversitesi yerleşkesinde açtığı standı barışçıl bir halde protesto etmişlerdi. Kelam konusu protesto hareketine katılan öğrencilerden otuzu evvel tutuklandılar, daha sonra da bu öğrenciler hakkında “terör propagandası yapmak suçundan” ceza davası açıldı. 2020 yılında İstanbul’daki bir ağır ceza mahkemesi kelam konusu öğrencilerden 27’sini 10 ay mahpus cezasına çarptırdı, üç öğrenciye de para cezası verdi.
Akademik Özgürlük ve Kurumsal Özerklik ile İlgili Memleketler arası Standartlar
İfade ve toplanma özgürlüğü, milletlerarası hukuk tarafından, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin (AİHS) 10. ve 11. hususları ve Milletlerarası Uygar ve Siyasi Haklar Mukavelesi’nin (UMSHS) 19. ve 21. unsurları üzere, herkesi kapsayan ve barışçıl protesto hakkını koruyan enstrümanlarla teminat altına alınmıştır. Akademik bağlamda bu özgürlükler bilhassa kıymetlidir çünkü eğitim hakkı ile birlikte akademik özgürlük ve kurumsal özerklik prensiplerinin özünü oluştururlar. (Eğitim Hakkı AİHS’nin 1. Protokolünün 2. Hususu ve Milletlerarası Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklar Mukavelesi’nin (UESKHS) 13. Unsuru ile teminat altına alınmıştır).
Avrupa Kurulu, Türkiye üzere üye devletlerin hem akademik özgürlüklere hem de kurumsal özerkliğe hürmet duymalarını kaide koşar; Konsey’in Bakanlar Komitesi de üye devletlere bu bahiste çok sayıda tavsiyede bulunmuştur. Komite “akademik özgürlüklerin ve kurumsal özerkliğin yüksek tahsilin asli bedelleri olduğunu” belirtmiş ve bu kıymetlerin “demokratik toplumların kamu faydasına hizmet ettiklerini” vurgulamıştır. Komite, akademik özgürlüğü, öteki haklarla birlikte, kurumların ve bireylerin, devlet yetkililerinden yahut diğerlerinden gelebilecek adapsız dış müdahalelerden korunma hakkını da teminat altına alacak formda tanımlar. Türkiye’nin üyesi olmadığı Avrupa Birliği’nin Temel Haklar Kuralı 13. Hususunda akademik özgürlüklere hürmet duyma yükümlülüğüne yer verir.”