2014’teki bağımsızlık referandumunda Avrupa Birliği (AB) üyesi Birleşik Krallık’ın bir modülü olarak kalmaya oy veren ülkede durum Brexit’le değişti. Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla bir arada AB’den ayrılmak zorunda kalan İskoçya’da bağımsızlık talepleri tekrar yükselmeye başladı.
İskoçya mahallî idaresi Başbakanı ve İskoç Ulusal Partisi (SNP) başkanı Nicola Sturgeon, yine AB üyesi olmak istediklerini ve ikinci sefer bağımsızlık referandumuna gideceklerini tekraren lisana getirdi. Partinin seçimlerdeki en büyük vaadi de yeni bir bağımsızlık referandumu oldu.
“İskoçya’nın geleceğiyle ilgili karar, bizim elimizde olmalı”
SNP’nin Edinburgh seçim bölgesi adaylarından Catriona MacDonald, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yeni parlamentonun istemesi durumunda, Londra’daki merkezi hükümetin ikinci bir referandum düzenleme talebine hürmet göstermesi gerektiğini söyledi.
İskoçların Brexit’i istemediğini kaydeden MacDonald, “AB’den ayrılığın ülke iktisadı üzerinde önemli bir tesiri olacağını biliyorduk. Bu etkiyi birçok alanda gördük. Örneğin, balıkçılık sanayisi Brexit’ten bu yana nitekim güç günler geçiriyor, AB ile ticarette artık mahzurlar olduğu için ihracat düştü.” dedi.
İkinci bağımsızlık referandumuna ait de konuşan SNP adayı, İskoçya’nın geleceğiyle ilgili kararın kendilerinin elinde olması gerektiğini söyledi.
MacDonald, SNP adayı olarak bağımsızlığı desteklediğini ve İskoçya’nın gelecekte başarılı, güçlü ve bağımsız bir ulus olacağına inandığını kaydetti.
Merkezi hükümetin muhtemel bir bağımsızlık referandumunda mahzur çıkarmamasını isteyen MacDonald, “Bu hafta bağımsızlık yanlısı parlamenterlerin çoğunluğu elde etmesi durumunda (İngiltere Başbakanı) Boris Johnson ve İngiliz hükümetinin bu demokratik seçime hürmet göstermesini ve mümkün olan en sıkıntısız ve kolay halde referandum düzenlemek için bizimle birlikte çalışmasını umuyoruz.” tabirlerini kullandı.
“Bölücü referandum istemiyoruz”
Öte yandan 2016’dan beri İskoçya Parlamentosunda İskoç Muhafazakar Parti üyesi olarak Lothian bölgesini temsil eden ve tekrar aday olan Miles Briggs ise İskoçya’nın bağımsızlığına ait bir referandumun “bölücü” olacağını söyledi.
Bu nedenle partisi İskoç Muhafazakarların “bu bölünmelerden uzaklaşmayı sağlamaya çalıştığını” kaydeden Briggs, “Çünkü 2014’te referandum yapmıştık. O devir iki yıl boyunca İskoçya’nın Birleşik Krallık’ın bir kesimi olup olmayacağını tartışmıştık ve sonra beşerler kelamlarını söylemişti. Yüzde 55’e 45 Birleşik Krallık’ta kalma tarafında oy vermişlerdi.” dedi.
Ülkenin yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınından kurtulmaya odaklanmasının vaktinin geldiğini savunan Briggs, “Bir numaralı odak noktamız bu olmalı, öteki bir bölücü referandum değil.” sözünü kullandı.
Briggs, SNP önderi Nicola Sturgeon’un merkezi idarenin müsaade vermemesine karşın referanduma gitmek istemesinin İskoçya ve ülke istikrarı için düzgün olmayacağını tabir etti.
Bağımsızlık referandumu için müsaade gerekiyor
İskoçya’nın bağımsızlığının önündeki en büyük mani, yeni bir referandum düzenlemek için 1998 tarihli İskoçya Maddesi’nin 30. hususu uyarınca İngiliz Parlamentosundan müsaade alma zaruriliği.
Johnson liderliğindeki Muhafazakar Partinin 365 sandalyeyle çoğunluğu elinde bulundurduğu 650 üyeli parlamentodan bu türlü bir müsaadenin çıkması imkansız görülüyor.
Zaten Johnson da Sturgeon’un Brexit sonrası yaptığı resmi talebi reddetti.
Ya mahkeme ya isyan
İskoç Parlamentosu seçimlerini ayrılıkçıların kazanması durumunda daha da güçlenecek ayrılıkçıların alternatif yollar deneyebileceği bedellendiriliyor.
Bu seçeneklerden birini, ilgili yasaya karşı mahkemeye gitmek ve müsaade alma zorunluluğunu ortadan kaldırmak oluşturuyor. İskoç siyasetçiler, bu türlü bir teşebbüsün ihtimal dışı olmadığını belirtiyor.
Diğer bir yol ise merkezi hükümete karşın referanduma gitmek ve olumlu sonuç çıkması halinde tek taraflı bağımsızlık ilan etmek.
Ancak bu Katalonya’da olduğu üzere gerginliğe ve merkezi hükümetin sert reaksiyonuna yol açabilir. Bu durum birebir vakitte Katalanlar üzere İskoçların da AB’nin takviyesini kaybetmesine neden olabilir.