İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros Hürriyet’e yaptığı açıklamada, yağışların önümüzdeki 4-5 ay için kâfi olup olmayacağı, yazın kuraklık tehlikesinin yaşanıp yaşanmayacağına ait merak edilen sorulara karşılık verdi.
Toros, doluluk oranı yüzde 48’e çıkan barajlardaki duruma ait, “23 günde yüzde 23 artış oldu. Geçen yılki datalara baktığımızda, barajların aylık doluluk yüzdesine nazaran haziran ayına kadar dolmaya devam ettiğini ve temmuzdan itibaren azalmaya başladığını görüyoruz. 2021 yılı başında 20,13 olan barajlardaki doluluk oranının yüzde 20 artarak yüzde 48,67 düzeyine kadar çıkması olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir” sözlerini kullandı.
Merak edilen sorulardan biri de yağışların kuraklığa tahlil olup olmayacağıydı. Toros bu soruyu “Son yağan karın yeraltı suyunu beslemesi, yavaş yavaş akışa geçmesi sebebiyle önümüzdeki günlerde barajlardaki su düzeyi yükselmeye devam edecektir. Karların erimesi sonucu barajların doluluk oranları yüzde 50 düzeyini aşabilir. Şu an için İstanbul’da barajların sahip olduğu su, kuraklığın kıymetli oranda geçtiğini gösteriyor. Bununla birlikte barajlar yüzde 100 dolu bile olsa bizlerin suyun verimli ve yönetimli kullanılması konusundaki duyarlılığımızı devam ettirmemiz şart” formunda yanıtladı.
“Su düzeyinin yükseleceğine eminiz” diyen Hüseyin Toros şöyle devam etti: İstanbul’da uzun yıllar bilgilerine nazaran yağışların yüzde 51’i ocak-temmuz, yüzde 49’u ise ağustos-aralık devrinde düşer. Mart, nisan ve mayıs aylarında yağışların yüzde 21’i meydana gelmektedir. Şu an için iddialar bu aylarda mevsim normallerinde bir yağış alabileceğimizi gösteriyor
“Yüzde 50lik oran 8-9 ay kâfi olur”
Toros, yüzde 50’ye ulaşan baraj doluluk oranlarının 8-9 ay kâfi olabileceğini söyleyerek şunları aktardı:
“Barajlarda doluluk yüzde 50 olduğunda 415 milyon metreküp su yapıyor. Günlük su tüketimi 3 milyon metreküp kabul edebiliriz. Bunun 1,3’ü Melen ve Yeşilçay’dan geliyor. Geriye kalan 1,7 milyon metreküp su ise İSKİ barajlarından geliyor. Bu durumda barajlardaki su 256 gün kafidir. Bu durumda su, İstanbul için yalnızca 8-9 ay kâfi olur”
Toros, “Baraj doluluk oranların yüzde kaç düzeyine indiğinde tehlike sinyali manasına gelir?” sorusunu ise “Mayıs ayında yüzde 20’lerde kalırsak bu büyük bir alarm diyebilirim” dedi.
Günlük su tüketimine ait konuşan Toros “İstanbul’daki su tüketimini kişi başına böldüğümüzde yaklaşık 200 litre/gündür. Natürel ki burada işyerlerindeki tüketimler de dâhil. Benim yaptığım hesaplara nazaran kişi başı 50 litre/gün kâfi olmakta. İşyerlerinde farklı maksatla kullanımlar hariç şayet biz kişi başı su tüketimimizi 50 litre/gün düzeyine düşürebilirsek İstanbul’da günlük su tüketimi 1 milyon metreküpün altına düşecektir. Bu durumda Melen ve Yeşilçay’dan gelen sular bile kâfi olabilir” tabirlerini kullandı.
Su kıtlığı ihtimali
Hüseyin Toros, “Son yıllardaki İstanbul yağış kayıtlarını incelendiğimizde bu halde bir durum gerçekleşmemiş. Ayrıyeten 1911 yılından beri ölçüm yapılan Kandilli Rasathanesi bilgilerine nazaran İstanbul’da yıllar içerisinde yağış artmakta. Son yıllarda kâfi olmuyor ancak su kıtlığı yaşar mıyız? Şimdilik ‘hayır’ diyebilirim” tabirlerini kullandı. ‘Yağmur bombası’ uygulamasına da açıklık getiren Toros, uygulamanın nasıl yapılacağına dair bilgiler aktardı. “Yağmur bombası, ekseriyetle uçak kanatları altına yerleştirilen bir sistem ile gümüş iyodürün (AgI) bulutlara püskürtülmesi teknolojisidir. Ağır sis oluşan birtakım yollarda sisin yahut doluyu önlemek için çok tohumlama ile bulutların dağıtılmasında araştırma hedefli da kullanılıyor. Yağmur bombası ya da diğer bir değişle ‘yağış artırımı’ kuraklığa tahlil olabilir yahut olamaz halinde görüşler hâkim. Bununla birlikte yağmur bombası atılabilmesi için kâfi su buharı ve havanın muhakkak sıcaklık aralıklarında olması gerekiyor. En kıymetlisi ise yoğuşma çekirdeklerinin yetersiz olmasıdır. Yağış artırımı teknolojisi birçok özel durum içermesinden daha çok birçok ülke tarafından araştırma hedefli kullanılmakta. Yağmur bombasının İstanbul’da mümkün bir kuraklığa tahlil olması şu anki teknolojiler ile mümkün görünmemekte. Bununla birlikte bu teknoloji araştırma hedefli yapılabilir” dedi.