Berkin Elvan’ın vefatıyla ilgili protestolar sırasında polisin kendisini darp ettiği gerekçesiyle yargıya başvuran, lakin sonuç alamayınca Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatta bulunan Şadiye Dilan Doğan, kamera kayıtlarının incelenmesi sonucunda haklı bulundu. Anayasa Mahkemesi “eziyet yasağının ihlal edildiğine” oy birliği ile karar verirken, Doğan’a 40 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesine hükmetti.
Hukuki süreç kamera imajları üzerinden işledi
Şadiye Dilan Doğan, Berkin Elvan’ın başına isabet eden gaz fişeği ile komaya girmesi ve aylar sonra ömrünü yitirmesi ile ilgili düzenlenen protesto şovları sırasında polisin kendisini darp ettiğini, zırhlı polis aracının üzerinden geçtiğini sav edip kamera imajları sunarak polislerden şikayetçi oldu.
Kamera manzaraları; polislerin savunmasına, uzman raporuna, iddianameye, yönetim mahkemesi kararlarına, İçişleri Bakanlığı’nın Anayasa Mahkemesi’ne gönderdiği savunmaya girdi. Manzaraları inceleyen Anayasa Mahkemesi, Doğan hakkında eziyet yasağının ihlal edildiğine oy birliği ile karar verdi.
Anayasa Mahkemesi kararında olayların seyri, sav ve karşılıklarla karar hakkında bilgiler açıklandı.
Doğan, Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden iki farklı rapor, İstanbul Beykoz Devlet Hastanesi’nden ayağında kırık teşhisi ile 20 gün istirahat raporu aldı.
Suç duyurusunda ‘görüntüleri sunacağım’ dedi
Doğan, 31 Mart 2014 tarihinde, “yaralanmasına neden olan kolluk görevlilerinden” şikayetçi oldu.
İki polis memuru tarafından darp edildiğini öne süren ve bir polis memurunun kask numarasını da bildiren Doğan, “İleride sunacağımız CD imgelerinde bu durum açıkça görülmektedir” dedi. Doğan, şikayetinde; “Akrep aracı beni görünce tarafını bana gerçek çevirdi ve ayağımın üzerinden geçti, çarptıktan sonra bir müddet ayağımın üzerinde de bekledi, ileri yahut geri geçmedi” dedi.
Emniyetten manzaralar istendi
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma başlattı. Savcılık, 4 Nisan 2014 tarihinde, olay anına ait tüm kamera manzaralarının gönderilmesini istedi. Savcılık, ayrıyeten; “polis memurlarının açık kimlik bilgilerini, adreslerini, vazife belgelerini” ve “olay anında Shortland aracını kullanan polis memurunun tespiti ile kimlik bilgilerinin bildirilmesini” talep etti.
Emniyet mobese hariç manzaraları gönderdi
İstanbul Emniyet Müdürlüğü, 20 Mayıs 2014 tarihinde, savcılığa; “olayla ilgili olarak arşivde bulunan görüntüleri” gönderdi. 27 Mayıs 2014 tarihinde ise “MOBESE manzaralarının on gün ile otuz gün ortasında tutulması nedeniyle bu manzaralara ulaşılamadığını” bildirdi. 28 Mayıs 2014 ve 21 Ocak 2015 tarihlerinde ise emniyet, kask numarası sorulan polis memuru ile Shortland marka aracın şoförü polis memurunun evrakını gönderdi.
Kaskı kazara oburu almış
Savcılık, polislerin tabirini aldı. Doğan’ın kask numarasını verdiği polis memuru, kaskının öteki bir polis memuru tarafından ezkaza alındığını söyledi.
“İzletilen manzaralarda bayana vuran şahsın kendisi olmadığını, bu manzaraların internette yer aldığını, tüm işçinin bu manzaraları izlediğini” ve “diğer polisin kaskını ezkaza aldığını, imajlardaki kişinin kendisi olduğunu kabul ettiğini” söyledi.
Kaskı kazara aldığı söz edilen polis ise “Uyarılarımıza küfürle karşılık verip dağılmayınca ben birkaç kere copla kaba etlerine vurdum. Yürümeye devam ederken müşteki tekrar gerimden geldi bana küfürler edip tekme attı. Ben de bu yüzden kendisine tekrar vurmak zorunda kaldım” dedi.
Polis, ‘Görüntüler YouTube’da var sunacağım’ dedi
Savcılık, şikayetçi Doğan’ın sunduğu CD’deki manzaraları gösterdi. Polis, “Görüntülerdeki polis memuru benim lakin bu imajlar eksiktir. Youtube’da da imajlar vardır. Ben bu manzaraları size CD halinde sunacağım” dedi.
Shortland marka aracın şoförü polis ise “Kadının ansızın Çevik Kuvvet polisine saldırmak için önüne çıktığını” tabir etti. “Frene bastığını lakin aracın dört tonluk bir araç olması nedeniyle çabucak duramadığını, bayanın aracın altında kaldığını fakat araçla üzerinden geçmediğini, bayanın kalkarak aracın antenini söktüğünü, kasıtlı olarak çarpmadığını” söyledi.
Adli Tıp: Kırık, araç altında kalma sonucunda oluştu
Savcılık, İsimli Tıp Kurumu’ndan rapor talep etti. 27 Mayıs 2014 tarihinde düzenlenen raporda, “Sol ayak kırığının araç altında kalma sonucunda oluştuğu” belirtildi.
‘Etkili fren ile durdurabilirdi’
Savcılık, 22 Nisan 2014 tarihinde, imajları; ekspere gönderdi. Eksper manzaralar üzerinden fotoğraflama yaparak hazırladığı raporda, “Aracın çarpması sonucu bayan şahıs yere düşüyor, olay yerinde bulunanlar bayan şahsı, aracın altından çıkarmaya çalışıyorlar” denildi. Savcılığın talebi üzerine hazırlanan ek uzman raporunda ise “yayanın denetimsiz formda koşması nedeniyle araca çarptığı, lakin yayanın araç şoförünün görüş alanında olması nedeniyle vaktinde tesirli fren yapması halinde aracını durdurabileceği” tabir edildi.
‘Aracın seyir şeridine girmesi nedeniyle asli kusurlu’
Ek raporda, “Müşteki yaya, araca hakikat denetimsiz biçimde koşarak aracın seyir şeridine girmesi nedeniyle olayda ağır derece asli kusurlu olduğu, kuşkulu şoförün ise tesirli fren önleminde geç kalarak yayaya aracın sağ ön köşe kısımları ile çarptığından olayda alt seviyede tali kusurlu olduğu” belirtildi.
Savcılık, Doğan’a copla vuran polis hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi. Lakin, Shortland aracı kullanan polis hakkında “taksirle yaralama” suçlamasıyla, 15 Eylül 2015 tarihinde iddianame düzenlendi. Mahkeme, iddianameyi iade etti. Bunun üzerine savcılık, valilikten; polis hakkında valilikten soruşturma açılması için müsaade istedi. Valilik, savcılığın talebini; “polisin rastgele bir kastının olmaması” gerekçesiyle reddetti.
Görüntüler üzerinde karar verildi
Şadiye Dilan Doğan, 20 Ocak 2015 tarihinde İçişleri Bakanlığı’na başvurdu. “Polisin orantısız müdahalesinden doğan maddi ve manevi ziyanının giderilmesini” talep etti. İçişleri Bakanlığı, talebi reddetti. Doğan, bakanlığın ret kararını yönetim mahkemesine taşıdı. Yönetim Mahkemesi, kamera imajlarına dayanarak; “idarenin müdahalesinin yasal sonlar içinde kaldığı ve müracaatçının kusurlu davranışının bu yaralanmada asli tesire sahip olduğu” gerekçesiyle başvuruyu reddetti. Doğan’ın istinaf başvurusu da 23 Şubat 2018 tarihinde reddedildi.
AYM imgeleri inceledi
Doğan, soruşturma sürecinin farklı evrelerinde; 30 Aralık 2015, 17 Mayıs 2016 ve 11 Nisan 2018 tarihlerinde Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Anayasa Mahkemesi “savcılık tarafından gönderilen CD/DVD’de kayıtlı görüntüleri” inceledi. İnceleme sonucunda, kararda; şu saptama yapıldı:
“Başvurucu devrilmiş vaziyetteki bir ekmek kulübesinin ardında birkaç bireyle birlikte durmakta iken, polis memuru, birliğinden ayrılarak, tek başvura müracaatçının yanına yanlışsız yürümekte ve copla müracaatçının yüz ve sırt bölgesine birkaç sefer vurmaktadır. Bu sırada müracaatçı da tekme ve yumrukla karşılık vermektedir. Bir diğer polis memuru da müracaatçıya copla vurmakta müracaatçı bağırarak ve tam olarak anlaşılamayan birtakım şeyler söyleyerek (diğer polisin) peşinden gitmekte, (diğer polis) dönerek tekrar müracaatçının sırt bölgesine birkaç defa copla vurmakta, tekrar ardını dönüp gitmekte, müracaatçı da (polise) yumruk ve tekme atmaktadır.”
Anayasa Mahkemesi, kamera imgelerinde Shortland marka aracın müracaatçıya çarpma anının görülmediğini fakat aracın durduğu sırada, bir küme insanın müracaatçıya yardım etmek için koştuğunu ve müracaatçının etrafında toplandığını belirledi.
Bakanlık da polisleri imajlarla savundu
Anayasa Mahkemesi, İçişleri Bakanlığı’nın görüşüne başvurdu. Bakanlık, Anayasa Mahkemesi’ne; “başvurucunun da kuşkulu polis memuruna tekme atarak hücumda bulunduğunun kamera imgeleri ile tespit edildiğini, olayın, heyecanın yükseldiği ve his yoğunluğunun üst düzeyde olduğu bir periyotta yaşandığını” bildirdi.
‘Eziyet yasağı ihlal edildi’
Anayasa Mahkemesi, Doğan’ın üç farklı başvurusunu birleştirerek görüştü ve 7 Nisan 2021 tarihinde “eziyet yasağının ihlal edildiğine” karar verdi.
Anayasa Mahkemesi kararında, “başvurucuya karşı kolluğun güç kullanımının gerekliliğinin ve orantılığının kolluk ünitelerince ortaya konulamadığı” belirtildi.
Kararda, “Ayrıca müracaatçının kendi tavrından ötürü fizikî güce başvurulduğunu düşünmeye sevk edecek bir kanıt soruşturma yahut müracaat evrakına yansımamıştır. Hasebiyle müracaatçıya yönelik güç kullanımının kaçınılmaz hâle geldiğinin kamu makamlarınca kanıtlanamadığı sonucuna ulaşılmıştır” tabirleri kullanıldı.
Kararda, “Somut olay bir bütün olarak değerlendirildiğinde hareketin eziyet formunda nitelendirilmesi mümkün görülmüştür” denildi.
Yüksek Mahkeme oy birliğiyle aldığı kararda, Doğan’a 40 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesine de hükmetti.