CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, YetkinReport’a konuştu. Diktatörlerin insan haklarına dayalı bir anayasa istemediğine dikkat çeken Kılıçdaroğlu, “Diktatörler, gücü elinde bulundurdukları sürece ayakta kalabileceklerini düşünürler” dedi.
Kılıçdaroğlu’nun sorulara verdiği cevaplar şöyle:
Cumhurbaşkanı Erdoğan Türkiye’nin yeni bir Anayasa vaktinin geldiğini söyledi. Bugüne kadar bir reaksiyonunuz olmadı. Ne düşünüyorsunuz bu bahiste?
Bugün Türkiye’de demokrasiden yana olan herkes, “Türkiye’nin demokratik yeni bir Anayasaya gereksinimi var” diyor. Alışılmış mevcut Anayasanın birinci dört unsurunun birebir kalması kaydıyla… Yeni bir Anayasayla Türkiye, demokratik standartlarını daha ileriye taşımalıdır, buna muhtaçlığımız var. Muhtaçlığımız, “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemdir.”
Bu muhalefet tarafından çok kullanılan lakin tam anlaşılamayan bir kavram. Ne demek istiyorsunuz “güçlendirilmiş parlamenter sistem” derken?
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem derken 12 Eylül Anayasasına dönmeyi değil, tam tersine Anayasayı ve kanunları darbe hukukundan arındırmamız gerektiğini söylüyoruz. Bizim düşündüğümüz sistemde yasama-yargı ve yürütme organları ortasında sağlıklı bir denge-denetleme sistemi kurulacak, böylelikle haklar garanti altına alınmış olacaktır.
Bunlar genel kavramlar üzere duruyor, biraz açar mısınız?
Bu sistemin ana unsurları özetlemek gerekirse; öncelikle kuvvetler ayrılığını sağlamak.
İkincisi, yürütmenin, yasama ve yargı üzerindeki tesirini sınırlamak. Kamu idaresinde liyakati, şeffaflığı ve hesap verebilirliği değişmez kural haline getirmek.
Üçüncüsü, denetlenebilir bir yürütme yaratmak. Bilhassa Sayıştay’ın memleketler arası normlara uygun kontrol yapmasını sağlamak. Dördüncüsü, Meclisin faal yasama ve kontrol imkânına sahip olmasını, birebir vakitte geniş temsil ve uzlaşmayı sağlayacak formda oluşmasını sağlamak. Siyasi Partiler Yasası ve seçim yasalarında (seçim barajı gibi) demokrasiye muhalif düzenlemeleri kaldırmak, temsilde adaleti ve idarede istikrarı bozan darbe hukuku yapıtı düzenlemeleri değiştirmek. Beşincisi, yargının büsbütün bağımsız, yasama ve yürütmeyi denetleyen, siyasetin tesirinden arınmış bir yapıya kavuşmasını sağlamak. Altıncısı, istikrar ve kontrol sistemlerini fonksiyonel bir formda oluşturmak. Bilhassa yasama basamağında meslek kuruluşları ve sivil toplum örgütlerinin yasama sürecine katılmalarını sağlamak.
Bunlar yeni bir Anayasa’da yer bulamaz mı?
Bunları yapmak için öncelikle yeni bir Anayasaya öncülük edecek olan yürütme organının, yani iktidarın inandırıcı, itimat verici olması lazım. Biz iktidarı inandırıcı, inanç verici bulmuyoruz. Yürürlükte olan Anayasaya bile uymayan bir iktidar, nasıl demokratik bir anayasa yapacak? Bizi nasıl inandıracak?
Sadece iktidar değil, iktidarın kontrolünde olan yargı dahi Anayasa Mahkemesi kararlarını uygulamıyorsa, AİHM kararları bu ülkede uygulanmıyorsa hangi demokrasiden kelam edeceğiz, hangi demokratik anayasadan kelam edeceğiz? Yürürlükteki anayasaya uygun olarak şov hakkını kullanan üniversite öğrencilerinin dahi ülkeyi yönetenler tarafından terörist ilan edildiği bir ortamda hangi inandırıcılıktan kelam edeceğiz? İnandırıcı olmak istiyorsanız, sahiden de demokrasiden yana konumlanacaksanız evvel mevcut Anayasaya uyacaksınız. Anayasa Mahkemesi ya da AİHM kararlarını uygulamayan yargıçları ödüllendirip Yargıtay üyesi yapmayacaksınız. Hülle ile Anayasa Mahkemesine yargıç atamayacaksınız. Tarafsız olacağınıza dair namusunuz ve erdeminiz üzerine yemin ediyorsanız ettiğiniz yeminin gereğini yapacaksınız. Özetle, söylemi ile aksiyonu ortasında 180 derece fark oluşturanların evvel demokrasinin ne olduğunu öğrenmeleri gerekir.
Erdoğan’ı Anayasa’ya uymamakla suçluyorsunuz ancak mevcut Anayasa da AK Parti ve MHP’nin Cumhur İttifakının yapıtı. Bu bir çelişki değil mi?
Yaşadığımız otoriter yapıyı öngören ve kuvvetler ayrılığını kaldıran mevcut Anayasa değişikliği 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsü akabinde 20 Temmuz’da ilan edilen OHAL şartlarında ki biz “Sivil darbe” diyoruz, o şartlarda [16 Nisan 2017’deki] halkoylamasıyla kabul edildi. Tıpkı 12 Eylül darbesinden sonra yapılan Anayasa referandumundaki gibi… Bu süreçte ülke uzun mühlet Kanun Kararında Kararnamelerle yönetildi.
Tarih bize şunu göstermiştir. Diktatörler insan haklarına dayalı demokratik bir Anayasa istemezler. Tam bilakis güçler ayrılığının, kendilerini zayıflattığını, idareleri için zaaf oluşturduğuna inanırlar. Zira diktatörler, gücü elinde bulundurdukları sürece ayakta kalabileceklerini düşünürler. Bu anlayışta olmalarının temel nedeni ise tüm diktatörlerin narsist olmasıdır.
Müttefikiniz ÂLÂ Parti ve öteki muhalefet partileriyle bu mevzuyu ele aldığınızda ne diyeceksiniz?
Ben dillendirilen Anayasa değişikliği taleplerinin demokrasiyi güçlendirmek yerine otoriterliği güçlendirme istikametinde olacağından tasa ediyorum.