Basın Kartı Yönetmeliği, Cumhurbaşkanı Erdoğan imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanan kararla değişti.
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı uzun müddettir basın kartı verilmesi ve müddetinin uzatılması konusunda keyfi davranmakla eleştiriliyordu.
Aralarında Basın Kurulu, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Diplomasi Muhabirleri Derneği, DİSK Basın-İş Sendikası, İktisat Muhabirleri Derneği, Gazeteciler Cemiyeti, İzmir Gazeteciler Cemiyeti, Parlamento Muhabirleri Derneği, Türkiye Foto Muhabirleri Derneği, Türkiye Gazeteciler Sendikası, Türkiye Haber Kameramanları Derneği üzere çok sayıda saygın meslek örgütünü ve meslek ileri gelenlerini bir ortaya getiren Medya Dayanışma Kümesi, Bağlantı Başkanlığı’nın Basın Kartı Yönetmeliğinde yaptığı değişiklikleri basın özgürlüğüne darbe olarak niteledi.
‘Öznel ve keyfi yakıştırmalarla iptal edilebilmesinin yolu genişletilmiştir’
Medya Dayanışma Kümesi’nin açıklamasında, “14.12.2018 tarihli Basın Kartı Yönetmeliği’nde, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun yürütmeyi durdurma kararı nedeniyle yapılan değişiklik, Danıştay’ın öngördüğü tüzel bellilik ve öngörülebilirlik kriterlerini yok saymıştır. İktidara yönelik tenkit, görüş ve yorumda bulunan gazetecilerin basın kartlarının öznel ve keyfi yakıştırmalarla iptal edilebilmesinin yolu genişletilmiştir” denildi.
‘Hukuki belirsizlik’
Danıştay, Mart ayında açıklanan yürütmeyi durdurma kararında, basın kartlarının keyfi olarak ve muğlak tabirlere dayanarak iptal edilmesi ve/veya verilmemesi karşısında İrtibat Başkanlığı’nı “hukuki belirlilik” prensibine uymaya çağırmıştı.
Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyi kararında, “Bu düzenlemelerde yer alan, ‘basın meslek onurunu zedeleyecek işler yaptığı/yapması’, ‘milli güvenlik ya da kamu sistemine alışılmamış davranışlarda bulunması’ ile ‘alışkanlık edindiği/edinmesi’ tabirlerinin tarifi, dava konusu Yönetmelik’te yer almamıştır. Muğlak sözler içeren bu düzenlemeler, üstte açıklamasına yer verilen, ‘hukuki öngörülebilirlik’ ve ‘hukuki belirlilik’ prensiplerine muhalif olduğu üzere, bu ibarelerin yer aldığı düzenlemelerin basın kartı sahibi ilgilileri, mesleğini baskı altında, kaygı içinde yerine getirmek zorunda bırakabileceği; bu nedenle de anılan ibarelerin basının misyonunu tam olarak yerine getirmesine mani olabileceği sonucuna varılmıştır” denilmişti.
‘Masumiyet karinesi gözetilmeden kart iptaline karar verebileceği’
Buna rağmen İrtibat Başkanlığı son düzenlemesinde Danıştay’ın türel itirazına neden olan muğlak ve keyfi hususları korudu ve genişletti, basın kartı verilmemesi ve iptaline münasebet olarak şu sözlere yer verdi:
“Taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek usul ve tavırlar sergilemek suretiyle basın meslek onurunu zedeleyecek faaliyette bulunması.
Milli güvenliğe ve kamu tertibine açıkça muhalif faaliyetlerde bulunması yahut bu faaliyetlere açıkça dayanak vermesi.
Şiddet ve terörü özendirecek her türlü örgüt cürümleri ile çabayı etkisiz kılacak içerik oluşturması.
Suça tahrik yahut teşvik edecek ve hata ile çabayı etkisiz kılacak faaliyetlerde bulunması.”
İletişim Başkanlığı üstte sıralananları münasebet göstererek, mahkeme kararı aranmadan, savunma hakkı verilmeden, masumiyet karinesi gözetilmeden kart iptaline karar verebileceğini yönetmelik değişikliğine ekledi.
Yani devletin kabahatlerle uğraşını kimin “etkisiz kıldığı” ya da kimin “milli güvenliğe aykırı” faaliyette bulunduğunun tespiti, Bağlantı Başkanlığı tarafından keyfi olarak yapılacaktır.
‘Kamu işçisine basın kartı dağıtmanın yolunu açmıştır’
İletişim Başkanlığı, yönetmelik değişikliği ile Danıştay’ın itiraz ettiği “kamu çalışanına kritersiz kart dağıtılması” uygulamasını da genişleterek korumuş, tüzel karara meydan okumuştur.
Danıştay’ın İdari Dava Daireleri Heyeti kararında “İletişim Başkanlığına basın kartı düzenleme yetkisi verilmiş lakin bu kartın kamu görevlilerine verilmesine ait düzenleme yapma yetkisi verilmemiştir” tespitine rağmen Başkanlık, hukuku arttan dolanarak tekrar çok sayıda kamu çalışanına basın kartı dağıtmanın yolunu açmıştır.
Tüm RTÜK daire liderlerine, yardımcılarına ve uzmanlarına, Cumhurbaşkanlığı’na bağlı tüm ünitelerin basın ofisi işçisine, bakanlıklarda basın müşaviri ve iki çalışanına, Bağlantı Lideri özel kalem müdürüne, başkanlığın tüm teşkilatında “fiilen enformasyon hizmetinde vazife yapan” tüm çalışanına basın kartı verilmesi düzenlenmiştir.
Basın yetkisi verme yetkisi
Gazeteci olmayan tüm bu geniş sayıdaki kamu çalışanına kart verme yetkisinin yanı sıra Bağlantı Başkanlığı, “işbirliği yaptığı kurum kuruluş çalışanlarına” basın kartı verme yetkisini de almıştır. Bu belirsizlik, gazeteci olsun olmasın İrtibat Başkanlığının kime kart dağıtacağına karar vermesi manasına gelir. Bu da basın kartının kimliğinden soyutlanmasıdır.
Danıştay şöyle demişti: “Yönetmelik düzenlemelerinin, muğlak sözler içermesi, net ve açık olmaması, hudutlarının tayin edilmemesi nedeniyle türel öngörülebilirlik ve bellilik prensibine muhalif olduğu sonucuna varılmıştır.” Bu nedenle son değişiklikler de tüzel öngörülebilirlikten uzak ve türel bellilik prensipleri dışındadır.
Bu gelişmeler, Basın Kartı ile ilgili düzenlemelerin yönetimin tasarrufundan çıkarılarak Anayasa Mahkemesi’nin de yıpranmayla ilgili kararında vurguladığı üzere, basın meslek örgütlerinin iştirakiyle hazırlanacak kanunla düzenlenmesi gerektiğini bir defa daha ortaya çıkarmıştır.
Basın Kartı’nın basın meslek örgütü temsilcileri tarafından oluşturulacak komitece verilmesi ve kurallarının kanunla belirtilmesi mecburî hale gelmiştir.
Medya Dayanışma Kümesi:
Basın Kurulu, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Diplomasi Muhabirleri Derneği, DİSK Basın-İş Sendikası, İktisat Muhabirleri Derneği, Gazeteciler Cemiyeti, İzmir Gazeteciler Cemiyeti, Parlamento Muhabirleri Derneği, Türkiye Foto Muhabirleri Derneği, Türkiye Gazeteciler Sendikası, Türkiye Haber Kameramanları Derneği