Geçtiğimiz günlerde partisine kapatma davası açılan Halkların Demokratik Partisi Eş Genel Lideri Mithat Sancar, Halk TV’de yayınlanan Suat Toktaş’ın sunduğu Başkan Röportajları Serisi’nin bu haftaki konuğu oldu.
Sancar, HDP’ye yönelik kapatma davası ve Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun vekilliğinin düşürülmesi sürecini kıymetlendirdi. İstanbul Sözleşmesi’nin tek taraflı feshedilmesi ve Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ın vazifeden alınmasına ait konuşan Sancar, mukavele feshi yerine ‘sözleşmeden çıkma’ tabirinin daha gerçek olacağını söyledi. İçinde bulunduğumuz süreci “Ben uzun müddettir Türkiye’de yeni bir rejimin inşa edildiğini söylüyorum. Bunun dönüm noktası da 2017’deki anayasa değişikliği” kelamlarıyla kıymetlendirdi. “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi altında yeni sistem yürürlüğe girdi. Asıl başlangıcı ise 15 Temmuz sonrası olmuştur” diyen Sancar’ın açıklamalarından öne çıkanlar şu biçimde:
MHP’nin takviyesiyle bu sürecin anayasal kılıfını hazırladılar. Cumhurbaşkanlığı sistemin merkezine alındı. Merkezinde tek kişinin olduğu bir sistem kuruldu. Merkez Bankası liderinin misyondan alınması bu sistemin ne olduğunu bize bir kez daha gösteriyor.
“AKP’nin bayanın yerini tanımlama konusunda ideolojik duruşu var”
İstanbul Mukavelesi kolay bir sorun değildir. Birinci imzayı Türkiye attı. Erdoğan, “Kadına şiddet insan hakkı ihlali. Kontrat Türkiye’nin öncülüğünde hazırlandı” diye kutlayıcı bir ileti göndermişti. Pragmatizm Erdoğan’ın en bariz özelliğidir lakin bu tek başına açıklamıyor tavrını. O zamanki koşullarda bu mukaveleyi kabul etmek kendisine alan açıyordu, dış ilgilerde düzgün bir ortam yaratıyordu. Bu kontrat kabul edildikten sonra da bayana şiddet durmadı, zihniyet değişmedi. Demek ki pragmatik maksatlara yürümek için bu mukaveleye imza attı. Bu türlü bir kontrat yürürlükteyse ve imza atılmışsa bayanların taleplerinin meşruiyeti çok güçlü oluyor. Aslında bayan uğraşı, eşitlik uğraşı yasaldır ancak legalliği kuvvetlendiren milletlerarası hukuk kaynağı olarak devreye giriyor. Yeni rejimin bir ayağı otoriter yapı kurmaktır, ikinci ayağı da ideolojik bir boyuta sahip olmasıdır. Bu boyut ultra milliyetçi, islamcı bir boyuttur. ‘Kadını güçlendirirseniz aileyi zayıflatırsınız’ diyorlar. Bayanın yerini tanımlama konusunda ideolojik bir duruşu var AKP’nin. Yani bayan olarak evvel meskene ve erkeğe tabi olmayı ön görüyorlar. Bayanın güçlü olmasını istemiyorlar zira ideolojileri bu türlü. Aileyi her şeyin merkezine alıyorlar, pekala bayanların birey olarak özellikleri ne olacak?
“Erdoğan memleketler arası kontratlardan çıkma yetkisini kendi kendine vermiştir”
Cumhurbaşkanı’nın kararname yetkisinin hudutları vardır. Kararnamelerle yapamayacağı işler bu sistemde bile vardır. Şayet bir mevzuda kanun varsa Cumhurbaşkanı kararnameyle tasarrufta bulunamaz. Bir kontrat nasıl yürürlüğe koyuluyorsa o denli kaldırılır. Erdoğan, bu kararnameyi hazırlarken daha evvel çıkardığı bir kararnameye dayanıyor. Kendine verdiği yetkiyle anayasayı ihlal ediyor. O kararname de 2018’de 9 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde memleketler arası mukavelelerden çıkma yetkisini kendi kendine vermiştir. Meğer anayasa 90.maddesi çok açık. 104. Unsurda de yetkiler belirtilmiştir. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkmayı düzenleyen kararname yok kararındadır zira ortada bir işlev gaspı vardır. Bu kararnameye karşı Anayasa Mahkemesi’ne başvurulması gerekiyor. Bunu da CHP yapmalı zira küme olarak başvurma hakları var. Bayana karşı şiddet hepimizin problemidir. AKP eski niteliğiyle parti değil. AKP içinde bu karara karşı çıkan birileri varsa buna sesini yükseltecektir. Yükseltmediğinde öbür boyut devreye girer: Otoriterlik yalnızca Türkiye’nin değil AKP’nin de zirvesindedir. Klasik manada parti niteliğinden AKP çıkmıştır.
AKP zayıfladıkça yeni ataklar peşine düşüyor. Bayan hakları ve toplumsal cinsiyet üzerinden yeni bir kutuplaşma yaratmaya çalışıyorlar. Bu tansiyon sınırını muhafazakar bölümle ‘modern’ kesim ortasında kuruyorlar. Bu karar laiklik ile mütedeyyinlik ekseninde yeni bir tansiyon fazına geçmek niyetiyle oluşturulmuştur.
Naci Ağbal
Ekonomi yanlış iktisat siyasetleriyle batırıldı. Pek çok alana rant üzerinden halkın kaynakları aktarıldı. 128 dolar milyar sorunundan bahsetmek benim vatandaşlık misyonumdur. Bu rezerv gittiyse halkın kaynakları gitmiş demektir. Sorun yapısaldır bir de demokrasi ve hukuk konusunda gerileme yaşandığı vakit inanç verilemez. Bu sistemin mantığıyla konuşuyorum: Bu sistemin mantığında- Türkiye borca dayalı bir büyüme modeli tercih ettiğinden ötürü tekeri döndürebilmeniz için borçları ödeyebilmek gerekiyor. Bunun için de kaynağa muhtaçlık var. Kaynak kredi olarak ya da yabancı sermaye olarak gelebilir. Bunun olması için de inanç vermek gerekiyor. Kutuplaştırma kelam konusu olunca kaynak da gelmiyor. Bu sistemin mantığı içinde bile sistem işlemiyor. Bu hasta reçeteyle ilaçla tedavi edilemez. Burada yeni bir idareye muhtaçlık vardır. Birinci seçimlerde bu idare anlayışının değişmesi gerekiyor. Ülke ekonomik olarak zati tabandadır, 2001’i aratacak bir kriz ortamındayız. Berat Albayrak’ı gönderdiler, iktisat düzelecek diye yeni bir grup kurdular. Tıpkı düşünceler yaşanmaya devam etti. Ülkede hukuk işlemediği sürece, demokrasi rafa kaldırıldığı sürece, rant sistemi sömürü devam ettiği sürece sorun çözülemez. Ağbal’ın üslubu hürmetle açıklanamaz. Bu çok ağır itaat biat bağı olduğunu gösterir ya da şahsın kendi kişilik özelliği olabilir.
Seçim sisteminde değişiklik
2019 mahallî seçimlerinde hiçbir şey beklemeden bu iktidarı durdurmak ve demokrasi güçlerine alan açmak için büyükşehirlerde aday göstermedik. Daraltılmış bölge gelse ve bölgeler 5 milletvekiline ayrılsa, oralardan da aşağı üst bu güne yakın milletvekili çıkarırız. Biz batıyı da önemsiyoruz. Biz Türkiye’nin büsbütün ilgili siyaset yapıyoruz. Olabilecek en geniş temsiliyeti içeren Meclis istiyoruz. Biz Türkiye’nin çoğulcu olmasını istiyoruz.
Ucu bize rüşvet olarak uzanabilecek bir düzenlemeye olumlu bir halimiz olmayacaktır. Dokunulmazlıkların kaldırılması tartışmasında oy dayanağına değil siyasal takviyeye muhtaçlığı var. Biz, bu tıp düzenlemelerin meşruiyetini yükseltecek rastgele bir tutuma asla girmeyeceğiz.
“İttifak arayışımız yok”
Türkiye’de ittifakların hangi gayelere dönük olarak yapıldığı gereğince dikkate alınmıyor. Seçim ittifakı konuşuyorsak tıpkı anda iki seçim olacak Cumhurbaşkanlığı seçimi ve parlamento seçimi. Parlamento seçimi için bizim ittifak arayışımız yoktur. Baraj yüzde 10’da da kalsa düşürülse de parlamentoya girebilecek oy dayanağına sahibiz. Anketlerde oy oranımız yüzde 12’den aşağıya düşmüyor. Bizde emanet oy yoktur. Baraja takılma ihtimalimiz yok. Baraj tartışmasının altında MHP’ye bir ikram daha sunmak yatıyor. MHP oylarının eridiğini biliyor. MHP’yi kurtarmak için bir baraj düşürme operasyonu yapılacak. Bizi de burada sos olarak argümanlar ortasına katıyorlar ancak bizi etkilemez. Daha evvel partileri kapattılar daima daha fazla güçlenerek geldik. Tekrar de yüzde 12’den aşağıya düşmedik. Bizim çok politik seçmen tabanımız var.
Kapatma davası
Kapatma davasını bekliyorduk. Zira bu iktidar halka bir şey vaat ederek seçim kazanamaz. Mühendislik oyunlarına girmiştir bunun en değerli kesimi da HDP’yi devre dışı bırakmaktır. Başsavcı her şeye karşın bu davayı açmaz diye bir temennim vardı. 17 Mart MHP kongresinden bir gün evvel kapatma davası açılması tesadüf değildir. Bu hususta MHP Genel Lideri ile AKP Genel Lideri ortasında bu hususta görüşmeler oldu. Bu sistemde yargının tarafsız bir biçimde karar vermesini bekleyemeyiz. Hasebiyle şimdiki sistemde yargı bağımlıyken bağımsız davranma eğiliminde olanlar da baskı altındayken kapatma dışında bir karar çıkma ihtimali üzerinde hesap yapacağımız bir seçenek değildir. Bu koşullar altında kapatma kararı dışında bir karar çıkmasını beklemiyoruz.
Geçmişte kapatılan bütün partilerimizle ile AİHM ihlal kararı verdi. En son ihlal kararı da 2016 tarihlidir. AİHM’in içtihadı 2016 tarihli DTP kararıdır. O kararda bugün yazılan tezlerden çok daha fazlasını yazmışlardı AİHM (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) hepsini reddetti. Anayasanın 90. Unsuruna nazaran AİHM’nin içtihatlarını temel alan bir AYM olsa kapatma kararı verilmez. Biz kapatmaz varsayımından hareket edemeyiz.
HDP kapatılırsa yol haritası ne olacak?
MYK’da seçenekleri tartıştık lakin bu seçenekleri karara bağlamadık. Tek başımıza karar vermek istemiyoruz. HDP’nin kapatılması HDP’nin çok ötesinde bir mana taşıyor. Yeni parti kurmak ve HDP’nin kendisini feshetmesi seçeneklerden birisidir. Tartışacağımız problem, Türkiye’de demokrasi çabasına, özgürlük umuduna hangi seçenek daha fazla hizmet edeceğidir. Bu görüşmeleri de kamuoyuna duyurarak yapacağız.
MHP milliyetçilik üzerinden yaratacağı büyük tansiyonu kendine oya dönüştürecek bir hesap içindedir. MHP ideolojik duruşu itibariyle esasen Kürt sözünü duymak bile istemeyen bir yaklaşıma sahip. HDP’nin öteki bir isimle tekrar kurulmamak üzere kapatılması mümkün değildir.
684 isimden en az 100 ismin altına neden siyaset yasağı getirildiğine dair açıklama ve münasebet yok. Vefat etmiş isimlere de siyaset yasağı getirildi.
Sine-i millet
Sine-i millete dönmek şimdilik bizim gündemimizde yok. Şu ana kadar yaptığımız tartışmalardan bu yana bizim parlamentoyu boşaltma üzere bir gündemimiz yok. Demokratik siyasette ısrarcıyız parlamento da tek koşul değildir lakin en kıymetli alanıdır. Parlamento ne kadar itibarsızlaştırılmış olursa olsun hala halk iradesinin meşruiyetinin tescilinin değerli yeridir.
“Muhalefet tereddüde kapılmamalı”
Muhalefet partilerinin milletvekillerinin Gergerlioğlu’nun milletvekilliğinin düşürüldüğü sırada parlamentoda yoktu. Bu haklı bir tenkittir. Muhalefetle bağlarımızı diyalog ve karşılıklı hürmet temelinde yürütmeyi önemsiyoruz. Muhalefet partilerinin hakikat bulmadığımız tavırlarını eleştiririz. Halk iradesine karşı yapılan bir akına karşı net bir tavır muhalefetten beklenir. Buradan bu eleştiriyi sorgulamaları için dostça bir sitem almalarını rica ediyorum.
Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun milletvekilliği hukuksuz bir biçimde düşürüldü. IŞİD davaları sürüncemede bırakılırken bir haberi Twitter’da paylaştı diye dava açıldı. Haberde iki cenaze fotoğrafı yan yana konmuştu. Biri asker biri de PKK’liydi. Gergerlioğlu da görseli paylaşıp ‘Bu bitmeli, bu ülkeye barış gelmeli’ diyor. O habere de erişim yasağı yok.
2016 yılında tahminen 150 yıllık parlamento tarihinin rekoru kırıldı. Bu parlamentoyu bitirme yaklaşımının çok somut bir göstergesidir. Muhalefetin de burada tereddüde kapılmaması lazım. Haksızlığın kime yapıldığı çerçevesinde sıkıntıyı ele almak demokratlığı bitirir.
“PKK ile bir münasebetimiz yok”
HDP kanunlara nazaran kurulmuş bir partidir. Türkiye’de ne vakit bir barışçıl tahlil gereksinimi olsa birinci başvurulan adres HDP’dir yahut bizden evvelki partilerdir. Ne vakit iktidarlar kendi siyasetlerini toplumu derin kutuplaşmaya bölerek uygulamak isterlerse birinci kullandıkları alan Kürt meselesidir. Silahların ebediyen susması için her şey yapılıyor. Hükümetin ricasıyla Kandil’e gidiyorlar.