Karar gazetesi Genel Yayın Direktörü İbrahim Kiras, “‘İkinci Cumhuriyet’in sonu” başlıklı bir yazı kaleme aldı. AKP’nin kuruluşundun itibaren 20 yıllık süreci inceleyen Kiras, “İkinci Cumhuriyet isimlendirmesini en fazla hak eden devir bugünkü iktidar dönemidir” dedi.
AKP’nin yönetemez -ve sürdürülemez- durumda bir idare modeli olduğunu belirten Kiras’a nazaran üçüncü kademeye geçiş kimseyi şaşırtmamalı. Kiras’ın yazısından ilgili kısım şöyle:
Radikal bir dönüşüm fikrini söz eden “İkinci Cumhuriyet” sloganının bu devirde tekrar ortaya çıkmış olması tesadüf değildi. 2000’li yılların başında iktidara gelen AK Parti takımları “burjuvazi” ve sivil aydınların dayanağını alarak “İkinci Cumhuriyet” fikrini kuvveden fiile geçirmeye yöneldiler. Lakin “eski düzen” taraftarlarının ölçüsüz yansıları olmasa bunda muvaffakiyet gösteremezlerdi.
Aslında Türkiye’nin muhtaçlığı olan dönüşümü o günün siyasi koşulları prestijiyle bir “milli mutabakat” çerçevesinde hayata geçirmek mümkündü, bu fırsat kıymetlendirilemedi. Cumhuriyet mitingleri, kapatma davaları, internet andıçları vs. iktidara bu dönüşümü kendi anlayışıyla yapmasının kapısını açtı. Onlar da devlet içindeki Fetullahçı yapıyla işbirliğine giderek bunu yapmak istediler. Ergenekon, Balyoz üzere usullerle her şeyi kırıp dökerek, üzerinde durduğumuz kısmı keserek, ecnebilerin tabiriyle “leğendeki kirli suyla birlikte içindeki bebeği de sokağa atarak” yapılmak istenen bir “dönüşüm”den doğal olarak hayır gelmezdi. Gelmedi. Onarılması gereken toplumsal kutuplaşma düzgünce tırmandı, hukuk yara aldı, yargı sistemi rayından çıktı, devlette sistem kalmadı, milletlerarası prestijimiz zedelendi vs. vs…
Derken devlet içinde devlet olmaya yönelen kelam konusu yapının aslında siyasi iktidarın kendisi için de tehlike arz ettiği anlaşıldı. İşte bu basamakta “her şerde bir hayır olabileceği” kararınca, devletin kırılıp dökülen sisteminin ihyası ve toplum barışının yine tesisi imkânı ortaya çıktı.
Özelikle 15 Temmuz vahşeti bunun zorunluluğunu göstermekle kalmadı, bu yolda bütün toplum kısımlarının samimi iradesini de ortaya çıkardı. Lakin siyasi iktidar, birkaç yıl evvelki Seyahat Parkı olaylarında “kazancını” deneyim ettiği siyasete geri dönmeyi tercih etti. Zira toplumsal kutuplaşmayı körükleyerek tabanını konsolide etmeyi öbür her şeyden daha değerli gördü. Bunda başarılı da oldu. Bu yolla “İkinci Cumhuriyet”i hayata geçirdi.
İkinci Cumhuriyet isimlendirmesini en fazla hak eden devir bugünkü iktidar devridir. Ancak “Birinci Cumhuriyet”in bedellerini yıktığı yahut tersyüz ettiği için değil, tam bilakis cumhuriyetimizi 1923’ten itibaren meşakkatli ve uzun bir yürüyüş sonunda ulaşmış olduğu yerden tekrar başlangıç noktasına geri döndürdüğü için… “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” ismi altında çağdaş ulus devletin temel kıymeti olan kuvvetler ayrılığının bulunmadığı otokratik bir siyasi rejim tesis ettiği için… Cihan Harbi felaketinin akabinde verilen Ulusal Uğraş sayesinde, imparatorluğun küllerinden yeni bir devletin tesis edildiği 1923 kaidelerinde güzel görülebilecek bir rejim karakterini bugün “Biz de yedi düvele karşı uğraş veriyoruz” gerekçesiyle ihya ettiği için…
Yalnızca kuvvetler ayrılığı düzeneğinin değil, anayasal kurumların nerdeyse hiçbirinin şimdi hayata geçmediği, demokratik kazanımların kelam konusu olmadığı, sivil toplum yahut basın özgürlüğü üzere kavramların dolanımda bulunmadığı böylesi bir süreci -aradan geçen bir asır boyunca adım adım elde edilen toplumsal kazanımları ortadan kaldırıp- silbaştan başlattığı için…
Ama önemli bir farkla: Cumhuriyetin kurucu takımı her ne kadar savaş yıllarının yorgunluğuyla büyük bir yükün altına girmiş olsalar da ne yapacaklarını ve nasıl yapacaklarını biliyorlardı. Zihinlerindeki -doğru ya da yanlış- bir Türkiye vizyonunu hayata geçirme ideali peşinde birçok vakit acımasız sistemler de izleyerek iktidarlarını sağlama almışlardı. Toplumsal yapı da milletlerarası konjonktür de buna müsaitti o gün. Kelam konusu koşullar değiştiğinde rejimin karakteri de değişti zati.
Bugün ise bugünün Türkiye’sinin gereksinimlerine yanıt vermesi mümkün olmayan bir siyasetin doğal sonucu olarak yönetemez -ve sürdürülemez- durumda bir idare modeli var. Yirmi yılın yıpranmışlığı ise başka husus.
AK Parti’nin tesis ettiği “İkinci Cumhuriyet” -başka ülkelerdeki örneklerde olduğu gibi- birinciye yönelik tepkilerin sonucunda ortaya çıkmış olduğuna nazaran, bu periyodun etki-tepki sisteminin da doğal olarak bir üçüncü basamağa yol açması hiç kimseyi şaşırtmamalı. Temennimiz bu üçüncü etabın olumlu bir sentez üretmesi, çatışma yerine ulusal mutabakata dayalı bir anlayışı temel alması.