1978’deki Kurucu Meclis seçimlerinde sol ittifakın adayı olarak milletvekili seçilen, 2019’daki parlamento seçimlerinde de Geniş Cephe’nin adayı olarak tekrar parlamentoya giren Personel Partisi-Birleşelim’in önderlerinden Carlos Enrique Fernández Chacon, eski Cumhurbaşkanı Pedro Castillo’nun vazifesinden azledilmesiyle başlayan protestoları anlattı.
‘Kitleler sağ partilerin endişe kampanyasına geçit vermedi’
Chacon, Castillo’nun vazifeden azline giden süreç için, “Sağ partiler 2021’deki seçimleri kaybetti. Bu partiler başkanlık seçimlerinin ikinci cinsinde Keiko Fujimori için adeta bir ‘haçlı seferleri’ kampanyası yürüttüler. Onlara nazaran çok sağcı Fujimori demokrasiyi, Pedro Castillo ise kesinlikle yenilmesi gereken ‘komünist terörizmi’ temsil ediyordu. Kitleler sağ partilerin dehşet kampanyasına geçit vermedi ve ikinci cinste Castillo için oy kullandılar” dedi.
Bir taşra kentinde öğretmen olan Castillo’nun geçmişte eski devlet lideri Toledo’nun sağcı partisinden aday olduğunu, daha sonra 2017’de mücadeleci bir öğretmen grevinin önderliğini yaptığını anımsatan eski milletvekili, “Son seçimlerde Fidel Castro ve Hugo Chavez siyasi geleneğini sahiplenen Castillo, kendisini Marksist-Leninist olarak tanımlayan Özgür Peru partisinin adayı oldu. Münasebetiyle, ne Keiko Fujimori bir demokrattı, ne de Castillo bir ‘komünist terörist’ idi. Sonuçta, az bir farkla, seçimlerin galibi Castillo oldu” diye konuştu.
‘ABD’yi müdahale için ikna etmeye çalıştılar’
Castillo’nun zaferiyle sonuçlanan seçimleri çok sağ tarafından asla kabul edilemediğini söz eden Chacon, “Bununla birlikte, çok sağ seçim sonuçlarını ve yenilgisini kabul etmedi. Ordudan ‘komünist hükümeti’ engellemesini talep etti. Seçimlerde hile olduğunu argüman etti, Amerikan Devletler Örgütü’ne (OEA) gitti ve ABD’yi bir müdahale için ikna etmeye çalıştı. Tüm bu teşebbüslerinden bir sonuç alamadı” tabirlerini kullandı.
‘Castillo baskıya boyun eğdi’
Merkez sağ ve görünüşte ilerici sol olan partilerin tüm güçlerini Castillo’yu ölçülü bir program izlemesi tarafında ikna etmeye adadıklarını söz eden eski milletvekili, Özgür Peru partisine dışarıdan davet edilmiş olan ve gerisinde kıymetli bir parti gücü bulunmayan Castillo’nun, bu baskıya süratle boyun eğdiğine dikkat çekti. Chacon, “Ekonominin işçi halkın çıkarları doğrultusunda yine örgütlenmesine dönük seçim vaatlerini süresiz olarak erteledi ve devraldığı ekonomik modeli motamot sürdürdü” dedi.
‘Medya çok sağın koç başı oldu’
Uzun yıllarını siyasete adayan Chacon, Castillo’nun vazifeye başlamasının akabinde, Kongre’de çoğunluğu oluşturan sağ partilerin, bakanların ve kabinenin düşürülmesi, devlet liderinin azledilmesi ve idarenin mümkün olan her başlıkta suçlanması dışında bir siyaset izlemediğini vurguladı. Peru’da gelinen son noktanın çıkış sebeplerini anlatan Chacon, sağ görüşün hakim olduğu basının bu kampanyanın koç başı rolünü oynadığını da ekledi.
“Castillo sağ partilere ödünler vermeye devam etti” diyen Chacon şöyle devam etti: “Bu çizginin yaklaşmakta olan sağcı darbeyi engelleyebileceğini düşünüyordu. Fakat sonuçlar umduğunun tam aykırısı oldu. Bu siyaseti, seçimlerde kendisine oy veren kesitlerin takviyesini yitirmesine neden oldu. Sağı şad etmek yerine, idaresini güçlendirmek için hiçbir vakit takviye davetinde bulunmadı.”
‘Başarısız bir darbe teşebbüsünde bulundu’
Castillo’nun misyondan azli ve önleyici mahpus kararıyla sonuçlanan 7 Aralık’ta aldığı Kongre fesih kararı ve harikulâde hal ilanını “başarısız bir darbe girişimi” olarak yorumladığını lisana getiren Perulu eski milletvekili, eski cumhurbaşkanının neden bu türlü bir karar aldığının spekülatif bir tartışmaya girdiğini söyledi.
Chacon, “Fakat sonuçta başarısız bir darbe teşebbüsünde bulundu ve sağ partiler bu kararın açıklanmasından birkaç saat sonra bir kere daha Castillo’nun vazifeden azli talebi için toplanacak Kongre oturumuna bile gerek duymaksızın, Castillo’nun bu teşebbüsünü onu tasfiye etmek için aktif bir formda kullandı” dedi.
Boluarte, Castillo ile gideceğini söylüyordu
Castillo’nun lider yardımcısıyken kendisinin azli sonrasında Cumhurbaşkanı olan Dina Boluarte’ın evvelden “Castillo azledilirse onunla birlikte giderim” dediğini anımsatan Chacon, “Başkanlığa getirildikten sonra 2026’ya dek misyonda kalacağını söylemeye başladı. Şimdiyse erken seçim talebinde bulunuyor. Bir yandan orduya ve polise eylemcilere öldürme yetkisi verip birebir vakitte iki yüzlüce ölenler için hürmet duruşunda bulunma daveti yapan bir şahıstan kelam ediyoruz. Kendisi hakkında şimdiden hareketlerde öldürülenler hakkında bir kamusal soruşturma açılmış durumda” diye konuştu.
‘Castillo hür kalsa bile çaba devam eder’
Sokakta gayrete devam eden kitlelerin taleplerini sorduğumuz eski vekil, “Mücadele geliştikçe kitlelerin talepleri de değişiyor. En baskın talepler Boluarte’nin başkanlıktan ayrılması, mevcut Kongre’nin feshi ve erken seçimler. Aksiyonların başında, kıymetli bir kesim Castillo’nun özgür bırakılması talebini yükseltiyordu lakin bu talep şu anda hayli art planda kalmış durumda. Bugün gelinen noktada, Castillo’yu özgür bıraksalar bile, Boluarte istifa edene ve seçimler ilan edilene dek uğraşın devam edeceğini düşünüyorum. Kitleler solu temsil eden mevut siyasi liderliklerin çizdiği sonların dışına çıkıyorlar yahut Peru’da şu anda yaşanmakta olduğu üzere, ağır baskıya karşın, merkezileşmiş rastgele bir liderliğe sahip olmaksızın dizginlenemeyen bir dalga olarak yükseliyorlar. Şu anda sokakta olan kitleler mevcut hiçbir siyasi önderliği tanımıyorlar. O denli ki, aksiyonları sonlandırabilmek için bir çıkış arayan mevcut hükümet müzakere edebilmek için bir kurumsal temsiliyet bulamıyor” sözlerini kullandı.
Castillo’nun vazifeden alınması
Peru’da protestolar, eski Cumhurbaşkanı Pedro Castillo‘nun 7 Aralık 2022’de Kongre tarafından vazifesinden alınması üzerine patlak vermişti.
Eski Cumhurbaşkanı Castillo, hükümeti devirmekle suçladığı Kongre tarafından “kalıcı ahlaki yetersizlik” suçlamasıyla vazifesinden azledilmişti.
Castillo’nun vazifesinden alınması tarafındaki karar, 7 Aralık’taki Genel Heyet toplantısında 6 aleyhte, 10 çekimser oya karşı 101 lehte oyla kabul edilmişti.
Karara münasebet olarak “kamu misyonlarını gasbetme, devlet yetkilerinin işleyişini engelleme ve anayasal nizamı ihlal etmeye çalışmak” gösterilmişti.
Pedro Castillo, Kongreyi feshetme ve ulusal acil durum hükümeti kurma kararının akabinde gözaltına alınmıştı.
Daha sonra Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dina Boluarte, ülkenin yeni Cumhurbaşkanı olarak yemin etmişti.
Boluarte‘nin istifa etmesini ve erken seçime gidilmesini talep eden protestocular ile polis ortasında çıkan çatışmalarda meyyit sayısı 53’e yükselmişti.
Castillo’nun cezası onanmıştı
Peru Yüksek Mahkemesi, Castillo’ya verilen 18 ay önleyici mahpus cezası kararına yapılan itirazı reddederek 30 Aralık 2022’de cezanın devamına karar vermişti.
Seçimler Nisan 2024’te
Boluarte’nin erken seçim talebi üzerine Kongre’de yapılan oylamada seçimin Nisan 2024’te yapılmasına karar verilmişti.
Ölümler nedeniyle 17 Aralık 2022’de 2 bakan misyonlarından istifa etmiş, Ombudsman Ofisi savcılıktan “acil soruşturma” başlatmasını talep etmişti.