İktisatçı Prof. Dr. Mustafa Durmuş, “Bir ulus devletin de en kıymetli araçlarından biri ulusal parasıdır. Denetim edemiyorsa orada bir sorun vardır. Devlet bu tehdidi gördüğü için bunu önlemeye çalışıyor. Bu işin diğer bir boyutu da birçok kayıt dışı ödeme bu biçimde yapılabiliyor. Bu engellenebilir mi? Çok mümkün görünmüyor” diye konuştu.
Yönetmeliği kıymetlendiren Prof. Dr. Mustafa Durmuş, kararın alınmasında kripto piyasaların spekülatif yapısı ve merkez bankalarının kendi egemenlik alanlarının diğerleri tarafından kullanılmasını istememesi olarak gördüğünü belirten Durmuş, kısıtlamanın emeli ile ilgili olarak şunları söyledi:
‘Engellenmesi mümkün görünmüyor’
“Bitcoin piyasası denetim edilebilir bir piyasa değil. Bir ulus devletin de en kıymetli araçlarından biri ulusal parasıdır. Denetim edemiyorsa orada bir sorun vardır. Bankacılık kesiminde komiteler, süreç maliyetleri çok yüksek meğer Bitcoin’de süreç maliyetleri sıfıra yakın. Öbür gelişmelere de müsaade verdiği için önemli bir tehdit oluşturuyor. Devlet bu tehditi gördüğü için bunu önlemeye çalışıyor. Bu işin öbür bir boyutu da birçok kayıt dışı ödeme bu halde yapılabiliyor. Mafyatik süreçler de bunlar üzerinden yürüyebiliyor. Bu engellenebilir mi? Çok mümkün görünmüyor.”
‘Türk lirasının durumu belli’
Dünyada ve bilhassa Türkiye’de merkez bankalarına bir güvensizlik olduğunun altını çizen Durmuş, “Türk lirasının pozisyonu da aşikâr. Hasebiyle yatırımcılar açıkçası alternatif yatırım araçlarına yöneliyor. Bunlar da çok hudutlu: altın, döviz borsa gibi… Bitcoin de bunlardan birisi” dedi.
Kripto para piyasalarındaki spekülasyon ve manipülasyonlara dikkat çeken Durmuş, “Burada kazananlar kaybedebilir. Bu görünüyor. Ödeme aracı olarak durdurulsa dahi ben bunun denetiminin mümkün olduğunu düşünmüyorum. Resmi olarak kabul etmeyebilirsiniz, lakin gayri resmi olarak bu aslında dünyanın her yerinde kullanılıyor. Kaynağını bilmek çok mümkün değil, hasebiyle üzerine gitmek çok mümkün değil. O nedenle örneğin Pay-Pal’da düşünülen bir şey burada daha güç gerçekleşecek” ihtarında bulundu.
‘Her an tepetaklak gidebilir’
Kripto paraların değerlenişini, bilhassa Covid-19 salgını sonrasında memleketler arası nakdî genişleme ile ilişkilendiren Durmuş, şunları söyledi:
“Uzun vakittir, bilhassa Covid-19’dan sonra daha da arttı, inanılmaz ölçüde piyasalara para pompaladılar. Bilhassa ABD’de vs. bu paralar gerçek kesime gitmedi. Bir kısmı borsaya gitti bir kısmı da bu kripto para piyasasına geldi. Merkez bankaları artık muslukları kısarsa bana kalırsa bu piyasalarda da yükseliş durur. Bir ikincisi de merkez bankaları ve devletler daha sert önlemler alırsa bu da alışılmış yükselişi önler hatta inişi sağlar. Zira bunun gerisinde bir çıpa yok. Daha da yükselir beklentisiyle alınıyor fakat bu beklenti her an bilakis dönebilir ve tepetaklak gidebilir.”
‘Düşüş kaçınılmaz’
Durmuş, kripto para piyasalarındaki değerlenmeyi de “Ben bunun bir kurgusal sermaye olduğunu düşünüyorum. Manipülasyonla, spekülasyonla çok çok yükselebilir, lakin düşüş kaçınılmaz.” diye kıymetlendirdi.
Bitcoin’in ilerleyişinin hudutlu olduğunu, lakin dayandığı blockchain teknolojisinin süreç maliyetleri düşürmesi açısından gelecekte daha da kıymetli olacağına işaret eden Durmuş, “Birçok merkez bankası kendi dijital parasını yaratmaya başladı. Ben Türkiye’de de buraya gerçek gidebileceğini düşünüyorum. Kripto para yaratmaz Merkez Bankası fakat dijital parasını yaratarak tedbir alabilir” dedi.
ANKA