Siyaset, İktisat ve Toplum Araştırmaları Vakfı’nın (SETA) yayın organı olan Kriter Mecmuası’na açıklamalarda bulunan TBMM Lideri Mustafa Şentop, Türkiye’nin yeni Anayasaya muhtaçlığı olduğunun bir gerçek olduğunu belirtti. Şentop, “Yeni Anayasa maksadı her vakit bizi heyecanlandırır, heyecanlandırmalı; Sayın Cumhurbaşkanımızın bunu lisana getirmesinden sonra da büyük bir heyecan duyduğumu söylemeliyim.” dedi.
Partilerin, akademisyenlerin, sivil toplum kuruluşlarının yeni anayasa çalışmalarına katkıda bulunması gerektiğini söyleyen Şentop, şöyle konuştu:
“Anayasanın kısımları değil bütünü üzerinden bir tartışma yapılmasının daha yanlışsız olduğunu düşünüyorum. Bir bütünlük içinde herkes görüşünü ortaya koysun. Mutabık kalınan ve kalınmayan bahisler ortaya konulsun. Yeni anayasayı hayata geçirmek için bir formül bulunur. Mutabık kalınacak bahisler çarçabuk tahlile kavuşturulabilir. Referanduma gerek bile kalmaz. Çünkü milletimiz, belirli bir çoğunluğu sağlamak kaydıyla, anayasa yapma yetkisi vermiş Meclis’e. Muahede sağlanamayan bahisler için ise kesin kelam sahibi olan milletimize başvurabiliriz. Yeni anayasa bir ütopya değil, gerçekleşebilir bir şeydir, kâfi ki düzgün niyetli olunsun, bunu yapma konusunda her kesim irade göstersin. Türkiye’nin muhtaçlığı olan yeni Anayasa konusunda ortak bir niyet varsa ben Türkiye Büyük Millet Meclis’i Lideri olarak üzerime düşen ne varsa yapmaya, elimi taşın altına koymaya hazırım.”
“Yeni anayasa yapmak çok yakışır”
Şentop şöyle devam etti:
“Benim de içinde bulunduğum 2011’de kurulan Anayasa Uzlaşma Komitesi iki yıldan fazla çalıştı. O çalışma sırasında birtakım partilerin yeni anayasa konusunda hiçbir somut hazırlıklarının bulunmadığına şahit oldum. O periyotta Başbakan olan Sayın Erdoğan bir davette bulundu. Gelin üzerinde mutabık kalınan 60 maddeyi daima birlikte Meclis’ten geçirelim, dedi. Bu davet aslında mutabakatın samimiyetini de test etti. Evvel kabul eden fakat sonra vazgeçenler oldu. Yeni anayasa çalışması bir birikim oluşturmakla birlikte ne yazık ki muvaffakiyete ulaşamadı. O çalışma sırasında hazırladığımız hükümet sistemi önerisi daha sonra, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi olarak 2017’de kabul edildi, yürürlüğe girdi. Fakat 12 Eylül darbecilerinin hazırladığı 1982 anayasasının üzerinden yıllar geçmesine karşın yeni bir anayasa yapılması gereksinimi hiçbir vakit tam olarak ortadan kalkmadı. Bu yüzden bu muhtaçlığın giderilmesi noktasında ulusal iradenin temsilcisi TBMM’ye yeni anayasayı yapmak çok yakışır. Tam da Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde yetkilerinin arttığı bir periyotta TBMM’nin bu değerli sorumluluğu yerine getirmesi tarihi bir muvaffakiyet olacaktır.”
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi yürütmeyi daha güçlü hale getirdi
Şentop, açıklamalarında, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin (CHS) yürütmeyi daha güçlü daha istikrarlı hale getirdiğine işaret etti ve “Hem de yasama organının yasamanın temel işlevi yani kanun yapma ve denetleme işlevlerini daha güçlü ifa edebilecekleri bir sonucu sağlamaktadır. Fakat şunu tabir edeyim öncelikle, bu çeşit hükümet sistemi değişiklikleri dünyada birçok ülkede fevkalâde kaidelerde gerçekleşmiş ve bir mühlet sistemin yerleşmesi için vakit gerekmiştir.
Bu periyot soru önergelerinin, gerek direkt ve toplamda yanıtlandırılması oranıyla gerekse mühleti içerisinde karşılıklandırılması oranı, evvelki devirlerle, yani parlamenter sistemdeki oranlarla mukayese edildiğinde daha da artmıştır. Şayet bu bilgiye bakarak Meclis’in kontrol yetkisi bu sistemde azalıyor diyenler varsa, datalar onu göstermiyor. Tam bilakis bu sistemde bunun arttığını gösteriyor. Bu mevzuyu iki sistem ortasında mukayesede bir kriter olarak kullanan arkadaşlar varsa onlara net olarak söylemek isterim ki, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde soru önergelerine verilen karşılıklardaki oran artmıştır. Bu, Meclis’in kontrol gücünün arttığı manasına geliyor.”
“İçtüzük’ün baştan sona farklı bir halde yazılması manasına gelmiyor”
Yeni devirde Meclis İçtüzüğünün değiştirilmesi ve yeni siyasal sisteme uyarlanması konusuna ait görüşlerini de paylaşan Meclis Lideri Şentop, “Yeni sistemde Meclis’te İçtüzük’ün değişmesi ve yeni sisteme uyarlanması lazım. Doğal bunu söylediğimizde, bu değişikliğin İçtüzük’ün baştan sona farklı bir formda yazılması manasına gelmiyor.” diye konuştu.
Şentop açıklamasını şöyle tamamladı:
“Bizim ihtisas komiteleri denilen kurullarımız lakin Meclis Başkanlığı tarafından kendilerine bir kanun teklifi metni havale edildikten sonra çalışmaya başlarlar ve bu çalışma, önlerinde bulunan teklif üzerinde sürdürülen bir çalışmadır. Bu sebeple kurulların önlerine gelen teklifleri daha derinlemesine kıymetlendirecek, daha evvel yürütmenin yapmış olduğu biçimiyle ilgili kısımların görüşlerini almak üzere, tesir tahlili yapmak üzere, bahsin öteki kanunlarla alakasını kıymetlendirmek üzere, yapılacak düzenleme sonuçlarının ne olacağına dair değerlendirmeler yapmak üzere birçok konunun, tabiri caizse bir mutfak çalışmasının komitede gerçekleştirilmesi lazım. Bunun için Meclis’teki komitelerin çalışma usullerinden, çalışma mühletlerine yeniden çalışma kapasitelerine kadar birçok mevzunun İçtüzük’te kıymetlendirilmesi ve yasama mutfağının kurullarda olacak biçimde bir düzenlemenin yapılması gerekir. Bu hem komiteleri etkin kılacak hem milletvekillerimizin çalışma imkanlarını arttıracaktır. Bunun üzere öteki birtakım konularda da yapılacak değişikliklerle yeni sisteme uygun bir İçtüzük’ün parlamentonun çalışma imkanlarını ve performansını arttıracağını düşünüyorum. Daha evvel parlamenter sisteme nazaran hazırlanmış hatta iki meclisli parlamenter sisteme nazaran hazırlanmış bir İçtüzük var elimizde, 1973 tarihli. Bizim yeni sisteme nazaran bir İçtüzük hazırlamamız gerekir. Bu, Meclis’in çalışmalarını daha güçlü kılacak, tesir ve hız kazandıracaktır.”
TBMM Lideri Mustafa Şentop, açıklamalarında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine kökten karşı çıkan muhalefete ait konuşmaması ise dikkat çekti. Cumhur İttifakı’nın yeni anayasa çalışmalarında da Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine muhakkak dokunulmayacağı istikametinde çok net tutumu bulunuyor.