Muharrem Sarıkaya Habertürk’teki “Baraj ve daraltılmış bölgede görüş birliği” başlıklı yazısında, AK Parti’nin hazırladığı Seçim ve Siyasi Partiler maddelerine ait taslağı inceledi.
Meclis’in havasına bakarsanız güya üç ay sonra seçime gidiliyor.
Oysa Anayasa değişikliğinden sonra yapılması gereken ahenk maddeleri bir türlü çıkmadı.
Seçim ve Siyasi Partiler kanunları da bunun başında geliyor.
Erken genel seçime gidilse, yeniden eski kanunlarla gidilmesi üzere bir mecburilik var.
AK Parti bu durumu ortadan kaldırmak için geçen yıl adım attı, fakat seçim bölgeleri başta olmak üzere kimi konusunda ittifak ortağı MHP ile uzlaşamadı.
Üzerinde çalışmak üzere rafa kaldırdı.
Yapılan çalışmalar Mart ayı prestijiyle tamamlandı, bu kere ortaya çıkması gereken diğer acil yasalar girdi.
Sohbetimizden çıkardığım kadarıyla bugün AK Parti, Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı başkanlığında uzun müddettir üzerinde çalışılan Seçim ve Siyasi Partiler maddelerine ait taslağı Merkez Yürütme Kurulu’nda ele alacak.
Taslakta uzun yıllardır tartışma konusu olan %10 Türkiye barajı %5 yahut %7’ye iniyor.
MYK’da karara bağlanması için taslağa bu iki seçenek konulmuş lakin MHP haklı münasebetle %5’e çekilmesinin daha yanlışsız olacağı kanısında.
Nedeni de Anayasa’nın Cumhurbaşkanı adayı göstermek için partilerin tek başına yahut birlikte aldığı oy oranının %5 olması kuralını taşıması.
Dolayısıyla zati baraj aday gösterme ile zaten belirlenmiş durumda; buna ek bir ekleme yapılmasının gerçek olmayacağı bakışında.
Bununla birlikte %7 olması konusunda bir itirazı da yok; fakat %5 olmasının Anayasal bütünlük sağlayacağı düşünülüyor.
‘Daraltılmış Bölge’
Daraltılmış yahut dar bölge konusu gelince…
Dar bölge, her seçim etrafının bir milletvekili ile temsilini temel alıyor.
Dar bölgeye AK Parti de aslında sıcak bakmıyor.
Normalde 3 ile 4 milletvekilinin bir seçim etrafını oluşturduğu daraltılmış bölge konusunda ise esneme yapmanın yolu aranıyor.
MHP başkanı Devlet Bahçeli, bir mühlet evvel TBMM Küme toplantısında dar yahut daraltılmış bölgeye sıcak bakmadıklarını açıklamıştı.
Bunun Türkiye açısından olumsuz sonuçlar doğuracağının altını çizmişti.
Çünkü oy oranı yüksek partilerin bütün milletvekillerini alacağı, TBMM’yi iki partili bir yapıya dönüştüreceği sistemi getiriyor.
Özellikle doğu ve güneydoğuda tek partili bir sistemin gelmesi üzere bir durum oluşturuyor.
Örneğin 97 milletvekili bulunan İstanbul, son seçimde YSK kararı gereği her bir bölgeye 18 milletvekili düşecek formda 3 seçim etrafına ayrılmıştı.
AK Parti, MHP önderinin bu çıkışını da göz önünde tutarak, daraltılmış bölgede, her bir etrafın çıkaracağı milletvekili sayısını 18’den 7’ye çekme tarafında taslak hazırlamış.
MHP’nin daraltılmış seçim etrafına bakışı
MHP’nin bahse ait isimleri ile konuştum, “Her bir etrafın 7 milletvekili ile daraltıldığı model olabilir” görüşünü lisana getirdi…
İstanbul örneğinden yola çıkarsak, bu durumda 12-14 ortasında bölgeye bölünmesi gerekiyor.
Ancak d’Hont sistemde bir partinin aldığı oylar sıralı biçimde 1,2,3,4’e, o seçim etrafının çıkaracağı milletvekili sayısına kadar bölünmesiyle elde edilen sistem, az oy alan partiye fırsat tanımıyor.
Ancak, ittifak oylarının geçerli olduğu sistemde oylar ittifak sayısı kadar bölünüp, daha sonra kendi içinde d’Hont sistemi ile geçmişte olduğu üzere dağıtılmasında da az oy alan partiler karşı çıkmıyor.
Ancak seçim etraflarında milletvekili sayısının 7 ile kalması ve bölgelerin yine düzenlenmesi durumuna nazaran de sonuç farklı olabiliyor.
MHP’nin faal ismi “Beşiktaş ile Şişli’nin tek seçim bölgesi olmasıyla, Beşiktaş ile Sarıyer’in olması ortasında fark var; ikincisine biz de sıcak bakarız” dedi.
‘Seçim yardımı da farklılaşıyor’
Bu durumda Türkiye’de seçim etraflarının yine düzenlenmesi gerekiyor; 7 milletvekiline dayalı etraf olması halinde 124, etrafın 5 ile sınırlanması halinde de 131 bölgeye ayrılıyor.
Taslak, %3 oy alan siyasi partilere verilen seçim yardımında da düzenlemeye gidilmesini öngörmüş.
Bunun da Türkiye barajıyla eş duruma getirilmesi, %5 yahut %7’ye çıkarılması hedeflenmiş.
Ancak az oy alan partiler bu türlü bir düzenlemeye karşı olduğunu daha evvel lisana getirmişti.
Görünen o ki Seçim ve Siyasi Partiler kanunları bu periyot TBMM’ye sunulur, lakin hem partilerin hem de milletvekillerinin yerini garanti görmemesi üzere nedenlerle tartışması uzar sarfiyat.
Çıkması TBMM’nin gelecek çalışma devrine kalır…
Geçmiş deneyimlerin gösterdiği bir noktaya daha var.
O da Seçim ve Siyasi Partiler kanunlarında partilerin uzlaşısına seçmenin ehemmiyet vermesi.
Bu olmadığı takdirde sandıkta sonucunu ağır gösteriyor.