Vatandaş müracaatlarının 70 bin 440’ını, başta kredi meseleleri olmak üzere bankalara ait şikayetlerin oluşturması dikkat çekti. KDK 2020 Yıllık Raporu’nda şikayet müracaatlarında yüzde 330. 22’lik rekor artış olduğu bildirilirken, müracaatların yüzde 80,28 ile iktisat, maliye ve vergi alanında yapıldığının altı çizildi.
TBMM’ye bağlı olarak, Türkiye Kamu Başdenetçisi Gurur Malkoç başkanlığında faaliyetlerini sürdüren Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık-KDK), ekonomik krize giren vatandaşın sıkıntı kapısı oldu. Vatandaş şikayetlerini ele alarak, altı ay içinde sonuçlandıran ve kurumlara bağlayıcı tavsiye kararı alan KDK’ya, 2020 yılında 90 bin 209 rekor müracaat yapıldı.
8 yılın şikayet rekoru kırıldı
KDK tarafından yayınlanan 2020 raporu vatandaşın içine düştüğü ekonomik dar boğaza ait çarpıcı bilgileri ortaya koydu. Rapora nazaran, kurulduğu 8 yıllık süreçte toplam 170 bin 744 şikayet başvurusu yapılan KDK’ya, pandemi sürecinin de tesiriyle yalnızca 2020 yılında 90 bin 209 müracaat yapıldı. 2020 yılında yapılan müracaatlar ile 2019 yılında yapılan müracaat sayısı kıyaslandığında ise yaklaşık yüzde 330,22’lik rekor bir artış olduğu gözlendi.
Vatandaşı haklı bulan tavsiye kararlarında yüzde 7821.86 artış
KDK’nın, vatandaşları haklı bularak kurumlara 2020 yılında toplam 68.832 tavsiye kararı verdiğinin açıklandığı raporda, 2020 yılında tavsiye kararlarında yüzde 7821,86 oranında büyük bir artış olduğunun altı çizilerek, şu tespitlere yer verildi:
“Kurumumuzun tanınırlığı ve bilinirliğinin artması ile birlikte Kurumumuza yapılan nitelikli müracaat sayısı da artmıştır. Nitelikli müracaat sayısındaki bu artış verilen tavsiye kararlarına da yansıyarak tavsiye karar sayılarımızı artırmıştır. Hakikaten 2013-2017 yılları ortasındaki 5 yıllık devirde Kurumumuzca toplam 792 adet tavsiye kararı verilmişken, 2018 yılında 5 yılın toplamından daha çok tavsiye kararı verilerek verilen tavsiye kararı sayısı 946 olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında da verilen tavsiye kararı sayısında önemli bir artış olmuş ve bu sayı 1.270’e ulaşmıştır. 2020 yılına bakıldığında ise 68.128 adet tavsiye, 704 adet kısmen tavsiye kısmen ret olmak üzere toplam 68.832 adet tavsiye tarafında karar verilmiş olup, geçen yılla karşılaştırıldığında tavsiye kararlarımız yüzde 7821,86’lık çok büyük bir artış yakalarken; kısmen tavsiye kısmen ret kararlarımız ise yüzde 71,71 oranında artmış. Bu kapsamda Kurumumuz tavsiye kararlarına ahenk oranı 2013 yılında yüzde 20’lerde iken; 2017 yılında yüzde 65’e, 2018 yılında yüzde 70’e, 2019 yılında ise yüzde 75’e yükselmiştir. 2020 yılında ise bu oran yüzde 76,38’e ulaşmıştır.”
Bankalar kredi musluklarını kapatınca vatandaş kdk’ya koştu
KDK’ya yapılan şikayet müracaatları bankaların vatandaşa kredi musluklarını kapattığı gerçeğini de ortaya koydu. KDK, 2020 yılında toplam 90.209 adet şikâyet müracaatının, 70.440’ının salgın kapsamında verilen temel dayanak kredilerine ait müracaatlar olduğunu belirterek, 19.769’unun ise öteki alanlarda gelen şikâyet müracaatlarının oluşturduğunu bildirdi.
KDK 2020 Raporu’nda, “Kurumumuza bankacılık süreçleri kapsamında yapılan 70.440 adet müracaatın 70.187 adedi (yüzde 99,64’ü) incelenmiş olup, 67.281 adet müracaat hakkında tavsiye kararı, 2.906 adet müracaat hakkında ise incelenemezlik kararı verilmiştir. 253 adet müracaatın ise yasal inceleme süreci devam etmektedir” denildi.
KDK’dan bankalara ders üzere uyarı
Vatandaşlar tarafından yapılan şikayet müracaatlarının büyük kısmı bankalara ait olunca KDK tarafından kamu faydasına dikkat çekilerek, bankalara ders üzere şu ikazlarda bulunuldu:
“Salgın devrinde Kurumumuza bankacılık süreçleri hakkında yapılan müracaatlarda yaşanan harikulâde artış özellikle bu şikâyetlere ait süreçler için özel bir inceleme ve araştırma yöntemi belirlenmesini zarurî kılmıştır. Bu çerçevede; yaşanılan koronavirüs salgını devrinin olumsuz ekonomik tesirlerinin azaltılması maksadıyla alınan bankacılık süreçleri önlemlerinin uygulanmasından doğan meselelerle ilgili, Kurumumuza ulaşan şikâyet müracaatları ile ilgili süreçler direkt Kamu Başdenetçiliği Makamı bünyesinde gerçekleştirilmiş ve şikâyetler direkt Başdenetçilik tarafından incelenerek sonuçlandırılmıştır.”
KDK’dan dev bankalara tavsiye kararı
KDK’nın raporunda şikayetlerin incelenmesi üzerine ”Yapılan müracaatların incelenmesi ve kıymetlendirilmesi sonucunda; kamu bankalarına muhatap başvurulardaki konuların, harikulâde şartların gerektirdiği anlayışla ve kamusal katkının gerekleriyle ele alınarak anayasal bir prensip pozisyonundaki toplumsal devlet prensibinin tam bir surette hayata geçirilmesi, kamu otoriteleri tarafından kamu bankalarına ekonomik kaidelerde yaşanan aksiliklerin giderilmesi kapsamında verilen görevlerin toplumda yaratılan inanç de dikkate alınarak itinayla yerine getirilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır” denildi.
Sosyal devlet unsuru hatırlatıldı
Bu bağlamda, COVID-19 salgını sebebiyle iktisatta yaşanan aksiliklerin giderilmesi için alınan önlemler kapsamında, iktisadi nizamın devamlılığının sağlanmasındaki kamu faydası gözetilerek ve toplumsal devlet unsurunun kelam konusu fevkalâde kurallarda gerektirdiği öncelikler dikkate alınarak anılan önlemlerin uygulamasında yaşanan meselelerin giderilmesi ve müracaata bahis taleplerin bu yaklaşımla tekrar kıymetlendirilmesi istikametinde Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Anonim Şirketi, Türkiye Vakıflar Bankası Türk Anonim Paydaşlığı ve Türkiye Halk Bankası Anonim Şirketine tavsiyede bulunulmuştur. ”
Şikayetlerin yüzde 80.20’si iktisat, maliye ve vergi alanlarında yapıldı
Raporda, 2020 yılında yapılan şikâyet müracaatları bahis bazlı değerlendirildiğinde en fazla müracaatın yüzde 80,28 ile iktisat, maliye ve vergi alanında yapıldığının altı çizilirken, bunu yüzde 4,10 ile kamu işçi rejimi, yüzde 3,36 ile adalet, ulusal savunma ve güvenlik, yüzde 2,01 ile eğitim-öğretim, gençlik ve spor alanlarının takip ettiği bildirildi. İktisat, maliye ve vergi alanlarında şikayet oranlarındaki bir yıllık artışın yüzde 4518,49 olması dikkat çekti. KDK raporunda, “Ekonomi, maliye ve vergi alanında yaşanan çok önemli artışta salgın periyodunda Kurumumuza temel takviye kredi talepleri hakkında yapılan müracaatlar tesirli olmuştur” tespitine yer verildi.
2020 yılında KDK’ya yapılan toplam 90.209 adet şikâyet başvurusu yönetimler bazında değerlendirildiğinde en fazla müracaat yüzde 76,25’lik oranla banka ve finansa kuruluşlarına yönelik gerçekleşirken, bunu yüzde 2,42 ile Adalet Bakanlığı, yüzde 2,22 ile Mahalli Yönetimler, yüzde 2,06 ile de Üniversite ve Fakülteler, yüzde 1,91 ile Sıhhat Bakanlığı ve yüzde 1,40 ile Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ve yüzde 1,26 ile de Ulusal Eğitim Bakanlığına yönelik şikâyetler takip etti.
Marmara bölgesi ile üç büyük kent şikayet rekoru kırdı
Başvurular bölgelere nazaran değerlendirildiğinde ise en fazla şikayet başvurusu yüzde 31,34 ile Marmara Bölgesinden yapılırken; bunu yüzde 17,24 ile İç Anadolu Bölgesi, yüzde 14,16 ile Akdeniz Bölgesi ve yüzde 13,82 ile Ege Bölgesi izledi. 2020 yılında müracaatların en fazla yapıldığı vilayetler olarak, yüzde 19,14 ile İstanbul, yüzde 8,54 ile Ankara ve yüzde 5,54 ile İzmir olarak açıklandı.