HAKAN ÇELENK
Cumhurbaşkanının hukuk ve iktisatta ıslahat vaadiyle ortaya atıldığında takvimler 13 Kasım’ı gösteriyordu.
Erdoğan, ıslahatları yakında kamuoyuyla paylaşacağını söylediğinde günlerden 15 Ocak’tı. Bu kelamlardan bugüne bir ay geçti. Erdoğan’ın ıslahat çıkışı 100’üncü gününü doldurdu. Ne bekleniyor?
Sorunun karşılığı üstte sıralanan kronolojik gelişmelerde yer almayan eksik kesimde gizli. O modül, MHP Genel Lideri Bahçeli’nin ‘yargı reformu’ kapsamında Osman Kavala ile Selahattin Demirtaş’ın mahkumiyetinin mutlaklaştırılması ve HDP’nin kapısına kilit vurulmasını istediği11 Aralık tarihli konuşması…
Reform iktidarın yerli ve yabancı sermaye etrafları ile Avrupa Birliği’ne verdiği bildirilerdeki üzere mi olacak? Yoksa Bahçeli’nin anladığı üzere mi? Cumhur İttifakı’ndaki taraflar fikir ayrılığının kriz boyutuna varmaması için uğraşıyor bugünlerde.
Bahçeli geri adım atmıyor
Ankara’da, İstanbul’da MHP etraflarının dillendirdiğine bakılırsa Bahçeli yerinden milim kıpırdamıyor. AKP ise ‘9 milletvekilinin fezlekesi’ üzere orta formüllerle HDP’yi modül parça verme formülüyle orta yol arıyor. Formül MHP etraflarında bir oyalama olarak görülse bile tahminen işe yarayabilecekti. Cumhur İttifakı’nın iç ayarları bu yolla dengelenebilirdi. Lakin ıslahat sorunu ile direkt irtibatlı olmayan öteki bir bahis ittifak içi sorun yaratmış durumda. Düşüncenin nedeni şaşırtan biçimde ortakların kendi lehlerine yontmayı düşündüğü seçim sistemi ile ilgili.
Şunu belirtmek gerekiyor ki sandığın kilit taşı iktisadın seçime kadar düzelme ihtimali ortaklar ortasında pek mümkün görülmüyor. Gerçekten anketler bugünlerde istikrarlı biçimde ortakların oy toplamını yüzde 45’in altında gösteriyor. İktidarı tutmak için tek yol olarak seçim aritmetiğini düzenlemek görülüyor.
İktidarda var olmakla olmamak ortasına çizilen o çizgide AKP’nin getirdiği daraltılmış bölge teklifi, MHP’yi sözün tam manasıyla itimat buhranına sokmuş durumda. MHP’liler strateji toplantılarında daraltılmış bölge formülünü tek başlarına yer aldıkları bir seçimde muhtemel oy oranlarına uyguladıklarında, hesaplar Meclis aritmetiğinde ‘yok oluş’a çıkıyor.
Daraltılmış bölge neden MHP’yi geriyor?
Sistem büyük seçim etraflarının bölünmesi üzerine konseyi. AKP’nin hazırladığı son taslakta çevreler, 5-7 milletvekili çıkaracak formda bölünüyor. Bir etrafta yüzde 15’in üzerinde oy almazsanız milletvekili çıkarma bahtınız pek mümkün olmuyor. Örneğin MHP bugün 8 milletvekiline sahip olduğu İstanbul’dan tek Meclis sandalyesi bile kazanamıyor. Keza durum İzmir, Mersin, Bursa, Adana üzere büyük seçim etraflarında daima MHP aleyhine gelişirken, AKP ziyadesiyle nemalanıyor.
Daraltılmış bölge ne vakit gündeme gelse, 1987 seçimleri referans olarak öne çıkar. O seçimde bölgeler hem daraltıldı hem de yüzde 25’e varan bölge barajları kondu. Yüzde 36 oyla birinci sırada olan ANAP Meclis’in yüzde 65’ine hükümran oldu. Bugün anketlerde emsal oy oranına sahip AKP hala her şeye karşın birinci parti.
Hal böyleyken şu denebilir: “Nasıl olsa Cumhur İttifakı var, ikisinin oy toplamı geçerli olacağı için MHP’nin bir ziyanı olmaz. Birinci çıkarsa ittifak, MHP karlı bile çıkabilir…” Lakin MHP’lilere soruyu sorduğunuzda birebir karşılığı alamıyorsunuz. Oyları tek bölgede yoğunlaşmayan MHP, daraltılmış bölgede 10-15 milletvekili tahminen çıkarabiliyor. Teklif, MHP’nin Meclis’e girme yolunda AKP ile ittifaka mahkum edilmesi teşebbüsü olarak algılanıyor. AKP’nin ısrarının yarattığı inanç erozyonu, artık kimi partililer için inanç buhranına dönüşmüş durumda. AKP cephesinden gelen MHP’lilerin kendi listelerinden seçime girme teklifleri ise partiyi siyaseten bitirmek olarak algılanıyor. Seçim aritmetiğini tıpkı anda ikisi lehine düzenleyecek bir formül ise şimdi ortada yok.
Bahçeli’nin en son 2001’deki 19 Şubat krizini hatırlatarak garanti vermesi itimat buhranını denetim altında tutma uğraşı olarak açıklanıyor. MHP’nin seçim sistemi teklifindeki kızgınlığı ise ‘yargı reformu’ diye isimlendirilen teşebbüse patlıyor. Hem daraltılmış bölge hem de MHP siyasetlerine aksi düzenlemeleri ittifakın kantarını yeterlice MHP aleyhine çevireceği kaygısı var.
Bakalım Erdoğan MHP’ye HDP’yi armağan edip mevzuyu kapatabilecek mi? Bu Bahçeli için önemli kıymetli bir ödün. HDP’yi kapattıran bir Bahçeli artık milliyetçi seçmenin karşısına muvaffakiyet hikayesiyle çıkarak kıymetli bir paye kazanacağı için diğer alanlarda ödün verebilir.
Kimin kime çok muhtaçlığı var?
Kapalı kapılar gerisindeki itişmenin kilidi “Erdoğan’ın mı Bahçeli’ye çok gereksinimi var Bahçeli’nin mi Erdoğan’a?” sorusunda gizli. Sorunun cevabı için şöyle bir zihin jimnastiği isabetli olur: Gara operasyonu sonrası şayet Bahçeli çıkıp “sorumlu Erdoğan’dır…” dese ne olurdu? O kadar ileri gitmeye de gerek yok, Erdoğan’a sahip çıkmasaydı ne olurdu… Ayrıyeten şunu unutmayın ki MHP parlamento dışında yaşayabilen bir parti olduğunu kanıtladı. Pekala iktidarı kaybetmiş bir AKP’nin hali birçok olur?