Ece Göztepe Çelebi “Bir sabah uyandığımızda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden taraf olmaktan çıktığımızın haberini almak nitekim sürpriz olmayacak, bu adımdan geri dönülmezse” dedi. Çelebi milletlerarası hukuk açısından hala Türkiye’nin mukavele ile bağlı olduğunu vurguladı.
Bu düzenlemenin Anayasa’ya uygunluğunun tartışılması gerektiğini belirten Bilkent Üniversitesi Anayasa Hukukçu Prof. Dr. Ece Göztepe Çelebi, 244 Sayılı Birtakım Andlaşmaların Yapılması İçin Cumhurbaşkanına Yetki Verilmesi Hakkında Kanun’daki yetkilerin 15 Temmuz 2018 tarihindeki 9 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararnamesiyle tekrar düzenlendiğini tabir ederek, İstanbul Sözleşmesi’nin feshiyle ilgili yetki tartışmasını şöyle anlattı:
Anayasa’nın 90. Hususu 244 sayılı kanun ve Cumhurbaşkanı Kararnamesi için temel ölçüt. 90. Madde’ye nazaran memleketler arası antlaşmalar TBMM’nin bu mukaveleleri uygun bulması hakkında bir kanun çıkarmasına bağlı. Bunun dışında teknik, kısa vadeli ya da uygulama mutabakatlarına yönelik istisnalar da var. Lakin İstanbul Mukavelesi 2012 tarihinde çıkarılan İstanbul Mukavelesi bu kapsamda değil ve TBMM’nin onaylanmanın uygun bulunması kanunuyla ve Bakanlar Konseyi kararıyla yürürlüğe girdi. Münasebetiyle kamu hukukunun en asli prensibi olan yetki ve metotta paralellik unsuru gereği Cumhurbaşkanına verilmiş olan bu onay sürecinin öncelikle bir kanuna dayanması gerekir. Yani Meclis’in iradesini mukaveleden çıkma istikametinde oluşmuş olması gerekir. 20 Mart tarihinde Resmi Gazete’de yayımlana Cumhurbaşkanı Kararı’nın Anayasal ve yasal desteği yoktur.
“İptal davası açılabilir”
Çelebi, bu Cumhurbaşkanı Kararı’na yönelik hukukî itiraz sürecini ulusal ve milletlerarası boyutuyla aktararak, karara karşı iç hukukta Danıştay’da dava açılabileceğini söyledi. Çelebi, “Eğer Danıştay bu kararı iptal etmezse bu durumda Anayasa Mahkamesi’ne kişisel müracaat yoluna gidilebilir. Anayasa Mahkemesi’nde de kişisel müracaatta da başarılı olunamazsa son durak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’dir” dedi.
Davayı kimlerin açabileceği hakkında da bilgi veren Çelebi, “Nüfus kaydında cinsiyeti bayan olarak tanımlanmış herkes ve çocukları da taraf ehliyetine sahiptir. Öncelikle 42 milyon bayan dava açma ehliyetine sahiplerdir. İstanbul Sözleşmesi’nin 80. Hususu bu tek taraflı ulusal sürecin çabucak karar ve sonuç doğurmasını öngörmüyor. Öncelikle bütün bunların hukuka uygun olduğunu varsaysak bile iç hukuktaki sürecin Avrupa Kurulu Genel Sekreterliğine bildirimde bulunularak beyan edilmesi gerekiyor. Bu bildirim tarihinden itibaren 3 ayın sonunda bu fesih bildirimi karar ve sonuç doğurarak, o taraf kontrat bağlayıcı olmaktan çıkıyor. Bu Cumhurbaşkanı Karanının şimdi bir geçerliliği yok.” biçiminde konuştu.