Türkiye’nin turizm kadar örtü altı üretimde kelam sahibi olan Antalya’da üretilen yaş meyve ve sebzeler, 40’tan fazla ülkeye ihraç ediliyor. İç piyasada da tüketilen bu eserlerin büyük kısmını ise domates oluşturuyor. Farklı çeşitlerle üretilen domates, kentteki zerzevat üretimin yaklaşık 3’te 2’sini oluşturuyor. Antalya Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün 2019 yılı datalarına nazaran, kentte 2 milyon 508 bin ton domates üretildi.
Koronavirüs üzere yayılıp domatesi çürütüyor
Domates üreticisi, dönem mühletince çeşitli hastalıklarla gayret ederken, bu yıl farklı hastalık cinsiyle karşılaştı. İsrail’den ithal edilen domates fidelerinde görüldüğü için “İsrail virüsü” olarak isimlendirilen hastalık, fideler büyüyüp, eser verdiği mühlete kadar belirti göstermiyor. Eser alınacağı periyotta ise fideler, zirve kısmından kararıp, çürürken, domatesler de içten çürüyerek, kahverengiye bürünüyor. Eserin tam olgunlaşmadan bir anda çürümesi, büyük randıman kaybına neden oluyor.
Yakarak imha edilmesi gerekiyor
Virüsle ilgili üreticinin en büyük korkusu ise hastalığın koronavirüs üzere bitkiler ortasında temas ve polen taşınmasıyla kısa müddette yayılması. Bitkiyi hastalıktan kurtarmak isteyen üreticinin uygulayacağı sistemler ise sonlu. Hastalıklı bitkinin sağlıklı olanlarla temas ettirilmeden sera dışına çıkarılıp, yakılarak imha edilmesi ayrıyeten özel ilaçlarla toprağın ve bitkinin dezenfekte edilmesi gerekiyor. Koronavirüsteki üzere hastalığın tespit edildiği seralar, 14 gün boyunca karantinaya alınıp, büsbütün ilaçlanıyor, eserler ise imha ediliyor.
‘Domatesin koronası’
Aksu bölgesindeki seralarda görülmeye başlanan virüsle ilgili gayret yollarını anlatan ziraat mühendisi Abdulhamit Kâfi, “‘Domatesin koronası” diyoruz bu virüse. Çok sinsi bir virüs. İsrail’den tohum ve fideyle girdi ülkemize. Sera içinde yapılan süreçlerle her yere yayılıyor. İsrail 5 yıl evvel bu virüs nedeniyle çok güç vakitler geçirdi. O devir İsrail, üretim yapamayıp domates ithal etti” dedi.
‘Hızla yayılıyor’
Meyve üzerinde kahverengi lekelerle virüsün kendini aşikâr ettiğini belirten Kâfi, “Tohum firmalarının, inançlı tohumları üreticilere vermesi gerekiyor. Sertifikalı eser tercih edilmesi lazım. Karantina durumu ise “eyvah” dedirtiyor. Eserin hiçbir kısmına dokunmadan sera dışında yakıp imha etmelidir. Tabi bu da kâfi olmuyor. Sera toprağının ısıtılması ve 50 derecenin üzerine çıkarılması lazım. Şu anda başlangıç basamağında lakin bu türlü giderse 3 yıl içinde yiyecek domates bulamayız” diye konuştu.
DHA